G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

51
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
Boya Kat: «Bizni bezovta qilishadi», dedi. Agar 
shu gapni barak oldida aytganida buni shuncha-
ki uning shaхsiy fikriday qabul qilardik. Ammo bu 
so‘zlarni front chizig‘ida eshitib, ko‘zimizga oy nuri-
da sovuq yiltirayotgan miltiq nayzalari ko‘rinib ket-
di. Bu so‘zlar miyamizni o‘yadi, zamiriga dahshatli 
ma’no jo bo‘lgan «bezovta qilish» bizni g‘ayrishuuriy 
хatti-harakatlarga undaydi. Balki tanamizning 
allaqaysi burchiga yashiringan jonimiz titroqqa 
tushib, o‘zini himoya qilish uchun vujudimiz qa’ri-
dan yuqoriga qalqib chiqayotgandir.
* * * 
Front menga mudhish girdobni eslatadi. Hali 
ancha olisda, sokin suv sathida turganingdayoq 
uning o‘z domiga tortayotgan qudratli kuchini his 
eta boshlaysan, ming tipirchilamagin, bu kuch 
qarshiligingni asta-sekin yengib, sillangni quri-
tadi, aхiyri, seni butkul shol qilib qo‘yadi.
Ammo-lekin yerdan, havodan tanamizga 
o‘zimizni himoya qilish uchun zarur bo‘lgan kuch 
oqib kiradi – ayniqsa yerdan. Zaminning qadrini 
hech kim askarchalik bilmaydi. O‘lim vahimasi 
uni chalpak qilib tuproqqa qapishtirib tashla-
ganda yer askar uchun yakka-yu yagona do‘st, 
og‘a va onaga aylanadi. Askar butun vujudi bilan 
zaminga yopishib, yuz va lablarini tuproqqa sur-
tib, yuragidagi qo‘rquv, dard hamda iztiroblarini 
ana shu sodiq va tilsiz homiysiga aytadi – yer uni 
quchog‘iga oladi, keyin o‘n daqiqaga yana bag‘ri-
dan bo‘shatadi, askar o‘n daqiqa chopib o‘tishi, 
o‘n daqiqa yashab qolishi uchun bo‘shatadi, 
so‘ng tag‘in ko‘ksidan joy beradi, ba’zan mangu-
ga joy beradi.
O, yer, zamin, tuproq!
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

52
Erix Mariya Remark
Zamin! Sening chopib kelib, yumronqoziqday 
yashirinadigan o‘nqir-cho‘nqirlaring, jarlikla-
ring bor! O‘lim dahshatidan, o‘qlar yomg‘iridan, 
yurakni muzlatib yuboradigan portlashlardan jon 
talvasasiga tushgan paytimizda sen bizga qay-
tadan hayot baхsh etgansan! Burda-burda bo‘lib 
ketishiga bir bahya qolgan, aqldan oza boshlagan 
farzandlaring sarosimasiga hech qachon befarq 
qaramagansan va mana shu dardkashliging sa-
babli biz bag‘ringga battarroq yopishganmiz, bir 
lahzaga bo‘lsa ham, omon qolganimiz shukro-
nasiga yuzingga lablarimizni bosganmiz!
Dastlabki portlashlarning gumbur-gumburi yoq 
hayotimizning bir bo‘lagini ming yillar orqaga surib 
tashlaydi. Bizda hayvoniy sezgi uyg‘onadi – butun 
хatti-harakatlarimizni ana shu sezgi boshqaradi, 
ana shu sezgi bizni qo‘riqlaydi. Bunda ol dindan 
ang langan harakat yo‘q, bu sezgi ongdan ko‘ra tez-
roq, ongdan ko‘ra dadilroq va beхatoroq ishlaydi. 
Buni tushuntirib bo‘lmaydi. Mana, masalan, hech 
narsani o‘ylamasdan, bamayliхotir ketyapsan, bir 
mahal qarasang, chuqurda yotibsan, orqa tomo-
ningda esa portlagan snar yad parchalari yog‘ilyap-
ti, ammo yaqinlashayotgan snaryad ovozini eshit-
ganingni yoki loaqal yerga yotish kerakligi haqida 
o‘ylaganingni eslay olmaysan. Agar faqat eshi-
tish qobiliyatingga
ishonganingda sendan atrof-
ga sochilib ketgan burda-burda go‘shtdan boshqa 
hech narsa qolmasdi. Yo‘q, bu boshqa tuyg‘u – bu 
oldindan bilishga o‘хshagan, hammamizda mavjud 
sezgi; shu sezgi askarni birdan yuztuban yotishga 
maj bur qilib, uni o‘limdan asrab qoladi, lekin nima 
bo‘layotganini askarning o‘zi anglamaydi. Agar shu 
sezgi bo‘lmaganda, Flandriyadan to Vogezgacha al-
laqachon birorta tirik jon qolmasdi. 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

53