Gapning ajratilgan bo'laklari

AJRATILGAN BO’LAKLI GAPLAR

Gapning ikkinchi darajali bo’laklari fikrni odat-dagiga qaraganda kuchli, ifodali, ta’sirli qilib berish, bu bo’-lakni mazmun jihatidan kuchaytirish, grammatik jihatdan mus-taqil holga qo’yish (nisbiy mustaqillik) uchun maxsus intonatsiya bilan, pauzalar bilan ajratiladi. Masalan: Onam, mehribonim, keldi.

Bu misoldagi mehribonim bo’lagi onam bo’lagining aniqlovchi-sidir: mehribon onam. Bu aniqlovchini aniqlanmishdan keyin keltirib, uni ikki tomondan maxsus pauza bilan, maxsus intonatsiya orqali ajratib aytish natijasida shunday o’zgarishlar hosil bo’ldi:

Bu bo’lakning mazmun ahamiyati avvalgiga nisbatan kuchay-di: uning mazmuni ta’kid bilan berildi, unga diqqat kuchayii-rildi.

Buning natijasida u bo’lak avvalgi holatdagiga nisbatan (mehribon ona) kuchaygan ayrimlik va mustaqillikka (nisbiy mustaqillikka) ega bo’ldi: mehribon ona birikmasida birinchi so’z ikkinchi (bosh — hokim) so’zga tobe, qaram, u bilan zich bog’-langan: onam, mehribonim konstruktsiyasida esa keyingi so’zning o’zi ayrim tasdiqni bildirish darajasiga borib qolgan. CHog’ish-tiring: Mehribon onam keldi — Onam, mehribonim, keldi.— Onam keldi, u mehribon. Demak, bu aniqlovchi predikativlik elementi-ga — yarim predikativlikka ega.

Aniqlovchining ajratilishy fikrni emoshyunallik bilan, ifodali, ta’sirli qilib berishga xizmat qiladi.