G’alaba ko’ship qoniwlar

Songai mamleketi – Gana hám Malidiń arqa shıǵısındaǵı Songai qa’wimleri Gao a’tirapinda jasag’an. I mıń jıllıq baslarında songailer dúzgen mámleket dáslep Mali tásirinde bolǵan. Malidin’ a’zzileniwi islam dinin qabil etken Songai hu’kmdari Almige XIV a’ aqirinda Malidi jen’ip paytaxti Gao bolg’an g’arezsiz mamleket du’ziwge imkan bergen.Songai XIV-XV a’ shegaralarinda ku’sheyedi.Ol Niger daryasi boyinda hu’kimdarlig’in toliq ornatadi.Songaidin’ tiykarg’i payda keltiretin tarawi transit sawdasi ha’m altin ka’nleri edi. Demek Songai XIV á aqırınan ǵarezsiz siyasat júritip, XVI á aqırında Marokko sultanı basıp aladı.
Aksum mamleketi – Ha’zirgi Efiopiyanin’ arqasinda payda bolg’an Aksum mamleketi IV-V a’ rawajlandi. Aksum húkimdarları sawda jolları jaylasan Arabstannıń qubla jaǵaların, Shıǵıs Sudannıń bir bólegin basıp aladı. Bul mamleket Rim imperiyasi son’ Vizantiya m jaqin qatinasiqta bolg’an.Sonliqtan Aksum xalqi xristian dinin qabil etedi.VII a’ Aksum armiyasi Arab xalifalig’inan jen’ilip Arabiyanin’ qubla jerlerinen ayriladi. XI a’ Aksum mamleketi bo’leklenip ketedi.
Aksumnin’ birinshi hu’kmdari Manelik – patsha Sulaymannin’ Arabstan malikasinan tuwilg’an uli bolǵan. Bul Aksumnıń áyyemnen Arabstan menen baylanısları jaqsı bolǵanın kórsetedi.
Aksumda – shax Lalibeli shirkewi jaylasqan.

Tema : Orta a’sirlerde Yaponiya
Yaponiyada XI-XII a’ mu’lkshilik qatinasiqlar birotala qa’liplesedi ha’m jer iyelerinin’ mu’lkleri – syoenler payda boladi. Syoen jerler miyras bolıp ótken hám barlıq salıqlardan azat etilgen. Iri jer iyelerinin’ en’ ataqlilari Xanke d.a. Olardin’ vassallari ryokalar edi.Jawingerler samuraylar d.a. Samuraylar keyin ala Evropa ricırları sıyaqlı mayda dvoryanlarg’a aylanadi.
Mamleketti XII a’sirden mikado – imperator basqarg’an. Waqit o’tiwi m Imperator ha’kimyati a’zzilene barip real ha’kimyat mamlekettegi en’ ku’shli mu’lkdar , a’skeriy jolbasshi – syogun qolina o’tedi. Syogunlik ha’kimyatti da’slep XII a’ aqirinda Minamoto ta’repinen ornatiladi. Ol imperator paytaxti Kioto qalasin iyeleydi. Biraq Minomoto hákimiyattı óziniń Kamakuradaǵı sarayında turıp basqarǵan.Usılayınsha Yaponiyada qos hákimiyatshılıq payda boladı. XIV-XV a’ yapon awillarinda asharshiliq bolg’an.
Yaponlar qitaylilardan shayi,jipek,metall,lak islep shig’ariwdi o’zlestirip alg’an. Mamlekette a’yyemnen temir,mis,altin,gu’mis qazip aling’an. 1483-j shet mamleketlerge 67 min’ dana qilish alip ketken. Yapon 1) farforı, 2) jelpigishleri, 3) súyekten,qımbatbaha taslardan islep láklengen kórkem óner buyımları 4) paxta hám jipekten toqılǵan gezlemeleri sırt ellerde joqarı bahalanǵan. Yaponlar – Koreya,Qitay,Vetnam,Tailand, Filippin m sawda alip barg’an.Mamlekette – Sakai,Xyogo,Xakata, Nagasaki kibi port qalalar bar edi.