Gafurov adaxam anvarovich

Qonning biokimyoviy taxlili. 
Konning biokimyoviy tarkibi buyraklarning 
turli faoliyatlarini ko‗rsatadi - azot ajratish, gomeostatik, endokrin. 
Buyraklarning endokrin f aoli yatini aniqlash deyarli murakkab, shuning 
uchun u fakat maxsus xollarda o‗tkaziladi.moddalar almashinuvi jarayonida 

---

19 
paydo bo‗lgan chiqindi mahsulotlar va toksinlardan qonni tozalashda 
(depuratsiya) buyrak filg‘tratsiyasi, reabsorbtsiyasi hamda sekretsiyasining 
ahamiyati beqiyos katta. Mahlumki, buyrak kalavachalaridagi filg‘tratsiya 
ulardan har daqiqada o‗tgan qonning 10 foizini tashkil etadi.filg‘tratsiya jarayoni 
arteriya qon bosimi bilan chambarchas bog‗langan.qon tarkibida mochevina 
(siydikchil) va kreatininning miqdorini aniqlash buyraklar depuratsiyasi haqida 
yetarli ravishda mahlumot beradi. Kreatinin va mochevinaning qondagi 
kontsentratsiyasining ko‗payishi azot qoldiqlarining organizmda to‗planib 
qolayotgani, buyrakning depuratsiya funktsiyasi kamayganidan darak beradi. Bu 
hol o‗tkir buyrak yetishmovchiligi va surunkali buyrak yetishmovchiligining 
oxirgi bosqichlarida qayd etiladi. 
Buyraklarning azot ajratish faoliyatini aniqlash uchun qondagi qoldiq 
azotni o‗lchash qo‗llaniladi, lekin uning ortishi nefronlar sonining fakat 1/3 - 
1/2 miqdori zararlangandagina kuzatiladi va demak azot miqdorini ortishi 
kasallikning boshlangich davrini emas, yakkol funktsional yetishmovchilik 
xolatini ifodalaydi. Bundan tashqari kondagi koldik azot miqdorining 
ortishi turli ekstrarenal sabablarga boglik bulishi xam mumkin: kayd kilish va 
ich ketish tufayli gipoxloremiya, jigar va oshkozon osti bezi zararlanishi, 
katabolizm 
ortganda 
(sepsis, 
zotiljam, 
kon 
aylanishining 
yetishmovchiligi).qoldiq azotning tarkibiy qismlarini (mochevina va 
kreatinin)ortishi umumiy qoldiq azot miqdori ortishidan oldinroqkuzatiladi. 
Kondagi mochevina miqdorining ortishi ekstrarenal omillarga boglik 
bulsa (oksilga boy ozik ovkat, tukimalarning parchalanishi, eritrotsitlarni 
gemolizi), kondagi kreatinin ortishi esa buyraklar funktsional xolatini 
aniqrok ifodalaydi. Kondagi siydik kislotasining miqdorini aniqlash kam 
axamiyatga ega, chunki uning sababi turli ekstrarenal omillarga boglik bulishi 
mumkin. Buyraklarning azot ajratish faoliyati buzilganda bemorlarni konida 
oksil almashuvining oxirgi maxsulotalari paydo buladi. Ular normal xolatda
amaliy jixatdan aniqlanmaydi. 

---

20