Gafurov adaxam anvarovich

Bir martalik siydik ajratish xajmi va uning sutkalik miqdori. 
Birinchi siydik chiqarish tug‗ruq vaqtida yoki tug‗ilgandan so‗ng kuzatilib, 
bolalarda siydik ajratishlar soni xali tartibga kelmaydi. Bola xayotining 
birinchi sutkalarida fiziologik anuriya kuzatilishi mumkin, lekin bir xaftadan 
keyin siydik ajratish soni sutkasi 20-25 martaga yetadi, xayotining 1 yili 
oxirida esa 15-16 marta, 2-3 yoshda 10 marta, maktabgacha va maktab 
yoshida esa - 6-7 marta kuzatiladi. 
Umumiy siydik taxlili 
Siydikning nisbiy zichligi 
buyraklarning kontsentratsion qobilyatini 
namoyish qiladi. Buyrakning siydikni zichlash va suyultirish 
folg‘gard
ning 
sinash usuli orqali (bemorlarga 13—36 soat davomida ovqat va suv berishni 
to‗xtatib ) buyrak faoliyatini tekshirishga asoslangan. Bunda siydikning nisbiy 
zichligi 1010—1028 ga yetgan taqdirda sinash to‗xtatiladi. Bu usulni ko‗p 
xastaliklarda (buyrak yetishmovchiligi, glomerulonefrit va b.) Qo‗llash mumkin 
emas. Qulay usul 
zimnitskiy
sinamasidir. Bunda ovqatlanish va suv ichish 
cheklanmaydi. Odatda har 3 soatda siydik yig‗ilib, uning miqdori va nisbiy zichligi 
o‗lchanadi. Kichik yoshdagi bolalarda 
rayzelg‘man
usulini qo‗llash maqsadga 
muvofiq. Chunki bu usulda bola qachon siysa, o‗sha paytdagi siydigi yig‗iladi va 
tekshirishdan o‗tkaziladi. Odatda siydikning nisbiy zichligi 1005 dan 1028 gacha 
o‗zgaradi. Siydik zichligining ortishi organizm suvsizlanganda ro‗y beradi. Bu hol 

---

13 
qonda qand miqdori ortganda ham kuzatiladi. Gipostenuriya (siydik zichligining 
kamayishi), izostenuriya (kecha-kunduzlik siydik zichligining bir maromda 
bo‗lishi) yoki uning juda kam o‗zgarishi surunkali buyrak yetishmovchiligi va ikki 
tomonlama gidronefrozda yuz beradi. 
Sog‗lom bolalarda bu qabul qilingan suyukliklar va diurezning 
miqdoriga boqlik. Shuningdek, siydikning nisbiy zichligi va bola yoshining 
o‗rtasida o‗zaro bog‗liqlik aniqlanadi. Siydikning nisbiy zichligi urometr 
apparati yordamida undagi belgilangan temperatura asosida aniqlanadi; agar 
xarorat yuqoriroq bo‗lsa xar 3
0
s ga 0,001 ko‗shib, pastroq bo‗lsa ayrib 
aniqlanadi. Siydikda oqsil va qand borligi uning nisbiy zichligini oshiradi 
(normada siydikning nisbiy zichligi 1012-1028). Shuning uchun proteinuriya 
va glyukozuriyada xar bir 3%
o
oqsilga 0,001, xar 1% qandga 0,004 farq 
kiritiladi.siydikning nisbiy zichligini kamayishi (gipostenuriya) surunkali 
glomerulonefrit, surunkali pielonefrit va buyraklar polikistozi kabi 
kasalliklarning oqibatida rivojlangan surunkali buyrak yetishmovchiligida 
(sbe) kuzatiladi. Surunkali buyrak yetishmovchiligida zimnitskiy sinamasi 
o‗tkazilganda siydikning nisbiy zichligi kamayishi bilan birgalikda siydikning 
turli portsiyalardagi nisbiy zichliklarning farqi xam kam bo‗ladi 
(izogipostenuriya). Shuni tahkidlash kerakki, nefronning asosan naycha 
qismini zararlanishi bilan kechadigan buyrak kasalliklarida (pielonefrit, 
nefronoftiz fankoni va boshqalar) siydikning nisbiy zichligi buyrak 
koptokchalarining zararlanishi bilan kechuvchi kasalliklardagidan (ya‗ni 
glomerulonefrit, volchankali nefrit va boshqalarda) ancha ertaroq pasayadi. 
Siydikning nisbiy zichligining ortishi (giperstenuriya) siydikda oqsil va 
qandning ko‗payishi, shishlar kuchayganda, ekstrarenal yul orqali 
suyuqliklar yukotilganda (ich ketar, qayt qilish, ko‗p terlash), suv tartibini 
chegaralaganda kuzatiladi.