Габсбургларнинг Австрия кўп миллатли давлати. Католиклар реакцияси ва протестант князларнинг қаршилиги

Урушда шведлар даври.

Густав Адольф 1630 йилнинг ёзида Померанияга аскар тўширди. Бироқ уруш ҳаракатларининг биринчи йили шведлар учун унчалик тмуваффақиятли бўлмади. Брандербург ва Саксония, гарчи протестант мамлакатлар бўлсаларда, Даниянинг тормор қилинганлигини эслаб, Густав Адольфга қўшилишдан қўрқдилар. Тилли бу вазиятдан фойдаланиб, 1631 йилнинг баҳорида стратегия жиҳатидан муҳим бўлган ва шведлар томонига ўтиб кетган Магдебург шаҳрини эгаллади. Шаҳар ҳужум қилиб олинди ва оёвсиз таланди, вайрон қилинди. Лига солдатлари аёлларни ҳам, болаларни ҳам аямасдан, шаҳар аҳолисидан 30 минг кишини қириб ташладнлар. Густав Адольф ҳарбий тазйиқ кўрсатиш йўли билангина Бранденбург курфюрстини коалиция томонига ўтишга мажбўр этди. Саксония курфюрсти швед короли билан ҳарбий битам

тузди. Шведлар қўшини сон жиҳатидан у қадар кўп бўлмаса ҳам (қарийб 30 минг киши), урушга яхши тайёргарлик курган эди. Бу қўшиндаги аскарларнинг кўпчилиги эркин швед деҳқонларидан иборат бўлганлигидан миллий состави жйҳатидан Лига қўшинига ва Валленштейн армиясига ўхшаган қурама эмас, балки бир хил эди. Шведлар қўшинида қаттиқ интизом «ўрнатилган, урушга «муқаддас ва халоскорлик уруши» характери берилганидан аввал бошда ўзига хос иштиёқ ҳам кучли зди. Ниҳоят, шведлар армиясининг ҳарбий техникаси ҳам жуда яхши эди. Швед солдатлари мушкетлар билан қуролланган эдцаар ва бу мушкет (пилта милтиқ)лардан немис солдатлариашкидан кура уч баравар тезроқ отардилар. Шведларда енгилдала тўплари ҳам кўп эди
Густав Адольф 1631 йил 17 сентябрда Лейпциг яқинидаги Бреитенфельд қишлоги ёнида Тилли қўшинларига қақш зарба берди. Шундан кейин швед қўшинлари Юқори Дунайда ва Реинда паидо бўлдилар. Швед короли 16311632 йилги кишни Маинц шаҳрида ўтказди. 1632 йил баҳорида Густав Адольф Лех дареси буйида империя қўшинларини тормор келтирди, католиклар лигасининг саркардаси Тилли шу ердаги жангда ҳалок булди. Жуда танг аҳволда қолган Фердинанд II яна Валленштеинга мурожаат қилди. Энди бу сафар Валленш­тейн сира чекланмаган ваколатлар олди, ҳатто душман билан яраш ва сулҳ тузиш ҳуқуқи ҳам берилди. Валленштейн ландскнехтлардан яна қўшин тўплаб, 1632 йилнинг кузида Люцен шаҳри енида Густав Адольф билан тўқнашди. Бу ерда 1632 йилнинг 16 ноябрида иккинчи катта жанг бўлиб, бунда ҳам шведларнинг қўли баланд келди ва улар Валленштейн қўшин­ларини чекинишга мажбур этдилар. Лекин бу жангда король I устав Адольф ўлдирилди, унинг ўлими шведлар армиясида дарҳол тартибсизлик бошланиб кетишига сабаб бўлди