Ga to'g'ri keladi Somoniylar imperiyasi

Kirish

Tojikiston ga to'g'ri keladi Somoniylar imperiyasi (875–999). The Tojik xalqi ostiga tushdi Ruscha 1860-yillarda hukmronlik qildi. The Basmachi qo'zg'oloni ning izidan chiqdi 1917 yildagi Rossiya inqilobi davomida 1920-yillarning boshlarida bostirilgan Rossiya fuqarolar urushi. 1924 yilda Tojikiston an Sovet Ittifoqining avtonom Sovet Sotsialistik Respublikalari, Tojikiston ASSRichida O'zbekiston. 1929 yilda Tojikiston tarkibiga kirgan respublikalardan biriga aylantirildi Sovet Ittifoqi – Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasi (Tojikiston SSR) - va 1991 yildan keyin mustaqillikni qo'lga kiritguncha bu maqomni saqlab qoldi Sovet Ittifoqining tarqatib yuborilishi.^[1]

O'shandan beri u hukumatda uchta o'zgarishni boshdan kechirdi va Tojikiston fuqarolar urushi. 1997 yilda raqib fraksiyalar o'rtasida tinchlik bitimi imzolangan.

Biz 1.1 rejada keltirlgan mavzuga nazar soladigan busak, U yerda Tojikistonning iqtisodiy geografik o’rni degan joyga ko’zimiz tushadi. Geagrafik o’rni deganda avvalo ko’z oldimizga o’sha hududning joylashgan o’rni, yaylovlari, qirlari, adirlari keladi. Bu rejada biz Tojikiston Respublikasi (tojikcha. Ҷумҳурии Тоҷикистон) — Oʻrta Osiyoning janubi-sharqida joylashgan davlat. Maydoni 143.100 ming km². Gʻarbiy va shimoli-gʻarbiy tomonidan Oʻzbekiston bilan, shimoliy tomonidan Qirgʻiziston, sharqiy tomonidan Xitoy bilan va janubiy tomonidan Afgʻoniston davlatlari bilan chegaradosh. Poytaxti — Dushanbe shahri. Maʼmuriy jihatdan Togʻli Badaxshon muxtor viloyati, 2 viloyat va 45 tumanga boʻlinadi degan mazmundagi mavzuni o'qib chiqishimiz mumkin. Oʻrta Osiyo, jumladan, hozirgi Tojikiston hududidan soʻnggi paleolit davriga oid qurollar topilgan. Qadimda Baqgriya davlati vujudga keladi. Keyinchalik Tojikiston hududida Ahamoniylar hukmronligi oʻrnatildi. 329-yilda makedoniyalik Aleksandr Makedonskiy qoʻshinlari bostirib keldi, xalq unga qattiq qarshilik koʻrsatdi. Natijada Tojikiston hududining bir qismi Salavkiylar davlati tarkibiga, soʻng hududning aksariyat qismi Yunon-Baqtriya podsholigi tarkibiga kirdi. Kushon imperiyasi davrida yirik sugʻorish kanallari qurildi, shaharsozlik, hunarmandchilik yuqori darajaga koʻtarildi, ayniqsa, qoʻshni mamlakatlar bilan savdosotiq va ijtimoiy aloqalar rivojlana bordi. Shu sababdan Tojikiston Respublikasi ko’p millatli davlatlar qatoriga kirdi desak mubolag’a bulmasa kerak. Bu yerda asosiy etiborni 2- bobga qaratishingizni so’ragan bo’lar edim. Chunki bu bob asosan 1-chi bobdagi mavzularni kengroq yoritib berish, uni amaliy tadbiq etish masalasi ko’zda tutilgan. Tojikiston Markaziy Osiyoning kichik, dengizga chiqmagan va tog'li mamlakati bo'lib, nisbatan ochiq iqtisodiyotga ega. Tug'ilish darajasi yuqori bo'lganligi sababli uning aholisi Sharqiy Evropa va Markaziy Osiyo mintaqalaridagi boshqa mamlakatlarga qaraganda tezroq o'sdi. O'rtacha yoshi 24,7 yoshda va 15 yoshgacha bo'lgan aholining taxminan 35 foizida Tojikiston aholisi yoshlardir.

2000 yildan beri Tojikiston jadal iqtisodiy o'sishga erishdi. 2000–2014 yillarda YaIM va aholi jon boshiga YaIM o'sishining o'rtacha sur'atlari mos ravishda qariyb 8 foiz va 5,8 foizni tashkil etdi. So'nggi iqtisodiy o'sishning asosiy omillari pul o'tkazmalari va qishloq xo'jaligi sektori edi. 2007 yildan 2014 yilgacha Tojikiston pul o'tkazmalarining YaIMga nisbati bo'yicha dunyoda eng yuqori ko'rsatkichga ega bo'lib, pul o'tkazmalari 2014 yilda mamlakat YaIMning 48 foizini tashkil etdi. Tojikiston 50 dan ortiq tabiiy resurslarga boy va so'nggi ikki o'n yillikda topilgan 600 dan ortiq konlarni o'z ichiga oladi. Zeravshan-Hisor, Janubiy Hisor, Pomir-Darvoz va Janubiy Farg'ona viloyatlarida 40 dan ortiq ko'mir konlari mavjud. Shuningdek, qo'rg'oshin, rux, mis, vismut, surma, simob, oltin, kumush, temir va volframium (volfram) zahiralari mavjud. EITI Kengashi va milliy kotibiyat a'zolari Tojikistonning foydali mulk huquqini yanada oshkor qilish uchun zarur bo'lgan harakatlarni belgilaydigan yo'l xaritasini e'lon qildilar. 2019 yil aprel oyida EITI Kengashi BO Yo'l xaritasini yangiladi. Shuningdek, EITI Milliy kotibiyati EBRD ko'magi bilan 2018 yil noyabr oyida MSGning potentsialini oshirish bo'yicha imtiyozli mulkka oid seminar o'tkazdi.