G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


 Topografik kartalarning kartografik proyeksiyasi



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/203
Sana01.04.2022
Hajmi6,42 Mb.
#522882
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   203
Bog'liq
fayl 1622 20210825 (1)

5.4. Topografik kartalarning kartografik proyeksiyasi 
Topografik kartalar turli muhandislik va mudofaa ishlarida qo’llaniladigan 
bo’lganligidan ulardan foydalanish oson va olinadigan natijalar aniq bo’lishi shart. 
Bu esa yer yuzining sferikligi natijasida ro’y beradigan xatoning juda kichik 
bo’lishini talab etadi. Shuning uchun topografik kartalar tuzishda ma’lum 
kartografik proyeksiya tanlanishi zarur. 


48 
Yer yuzining yassi deb qabul qilinadigan qismini qog’ozda tasvirlaganda ro’y 
beradigan xato juda kichik bo’lishi sababli uni e’tiborga olmasa ham bo’ladi. Shunga 
ko’ra katta territoriyalarning kartalarini tuzishda yer ellipsoidi yuzasi ma’lum 
kattalikdagi trapetsiyaga bo’lingan deb faraz qilinadi. (5.1a-rasm
 ).
Yirik masshtabli 
topografik kartalar tuzishda bu trapetsiyaning har birini tekislik deb qabul qilish 
mumkin. Har bit trapetsiyani tekislikka 
yoyganda ro’y beradigan xato juda kichik 
bo’lganligidan uni e’tiborga olmasa ham 
bo’ladi. Bir necha trapetsiyani yoyganda ular 
orasida ochiq joylar qoladi(5.1b-rasm), bu 
ochiq 
joyni 
to’rtta, 
hatto, 
to’qqizta 
trapetsiyaga teng tarqatish yo’li bilan 
yo’qotish mumkin. Lekin ko’p trapetsiyani 
bir-biriga tutashtirganda hosil bo’ladihan 
ochiq joylar kartalar tuzish va ulardan foydalanishni ancha qiyinlashtiradi. Bu 
qiyinchilikni bartaraf qilish maqsadida 1930-yildan boshlab MDH da 1:10000-
1:500000 masshtabli topografik kartalar tuzishda Gaussning teng burchakli 
ko’ndalang silindrik proyeksiyasi qo’llanila boshlandi. Bu proyeksiya meridian 
bo’yicha cho’zilgan territoriyalarni tasvirlashda juda qulaydir. Gauss proyeksiyasini 
qo’llanishda Yer ellipsoidi Grinvich meridianidan boshlab 6
o
li 60 ta meridional 
zonaga bo’linadi. So’ngra har bir zona alohida-alohida tekislikda tasvirlanadi. 
Demak, Gauss proyeksiyasida “ko’p qirrali proyeksiya” ,“ko’p zonalar” bilan 
almashtiriladi.
Har bir meridianal zonaning yahlit tasvirini hosil etish uchun Yer ellipsoidi 
ko’ndalang silindr ichiga joylashtiriladi va har bir zonaning meridian va parallel 
chiziqlari silindrning ichki yuziga proyeksiyalanadi. Bunda burchaklarning 
o’zgarmasligi shart qilib qo’yiladi. Shuning uchun Gauss proyeksiyasida tuzilgan 
kartalarda tasvirlangan burchaklar qiymatiga teng bo’ladi. har bir zona 
proyeksilangan silindrni ma’lum yasovchi bo’yicha kesib tekislikka yoyganda har 
bir zonaning o’q meridiani va ekvator bo’lagida masshtab o’zgarmaydi, lekin o’q 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish