G‘. N. Mahmudov

Yuqori bosim tashqarida hosil qilinadigan usul 
 
Bu  usulning  yonilg‘i  uzatish  tizimi  past  va  yuqori  bosim  konturlariga 
bo‘lingan (6.20-rasm) . Past bosim konturi yonilg‘i uzatish tizimining benzin baki 
1  da  joylashtirilgan  nasos  2  dan  tortib,  yuqori  bosim  nasosi  6  gacha  bo‘lgan 
tarmoqni  o‘z  ichiga  oladi.  Bu  konturdagi  bosim  odatda  tahminan 
3  bar
  ga  teng  
bo‘ladi.  Yuqori bosim konturi yuqori bosim nasosi 6 dan boshlanadi. U yonilg‘ini 
bosim ostida taqsimlash quviri 8 ga uzatadi. Taqsimlash quviriga bosim datchigi 9 
o‘rnatilgan bo‘lib, u yonilg‘i bosimni rostlash klapani 10 yordamida 
50...100 bar
  
chegarasida  ushlab  turadi.  Yonilg‘i  silindrlarga  yuqori  bosim  forsunkalari  11 
orqali purkaladi. 
    6-20
-rasm
. 
Yuqori bosim tashqarida hosil qilinadigan  bevosita yonilg‘i 
purkash tizimining tarkibiy sxemasi 

---

 
272 
Yuqori  bosim  nasosi  taqsimlash  vali  yuritmasining  korpusiga  o‘rnatilgan. 
Uchta  radial  plunjerga  ega  bo‘lgan  nasos  (6.21,  6.22-rasmlar)  harakatni  kiritish 
taqsimlash  validan  oladi.  120
0
  burchak  ostida  joylashgan  nasos  bo’linmalari 
taqsimlash quviriga bosimni o‘zgarishini  me’yorida bo‘lishini ta’minlaydi. Nasos 
yonilg‘ini taqsimlash quviriga 100 bar bosim bilan  uzatadi. Yuqori bosim  nasosi 
harakatni  kiritish  taqsimlash  validan  oladi.  Nasos  valida  ekssentrik  bo‘lib,  u 
aylanma harakatni plunjerlarning ilgarilama –qaytma harakatiga aylantirib beradi. 
Plunjer  nasos  vali  tomon  harakatlanganda  yonilg‘i  past  bosim  konturidan  nasos 
bo’linmalariga  so‘riladi.  Va  aksincha,  plunjer  teskari  tomonga,  ya’ni  nasos 
validan  yuqoriga  harakatlanganda  yonilg‘i  siqiladi  va  yetarli  bosim  yuzaga 
kelganda taqsimlash quviriga uzatiladi. 
Nasos quyidagicha ishlaydi (6.23-rasm). Yonilg‘i yuqori bosim nasosiga past 
bosim  konturidan  keladi  va  plunjerning  o‘qidagi  kanal  orqali  kiritish  klapaniga 
oqib  o‘tadi.  Plunjer  nasos  vali  tomonga  harakatlanganda  uning  ustidagi  bo‘shliq 
xajmi  ortadi  va  u  yerda  siyraklanish  yuzaga  keladi.  Plunjer  o‘qidagi  kanal  va 
uning  ustidagi  bo‘shliqdagi  bosimlar  farqi  ta’sirida  kiritish  klapani  ochiladi  va 
6.21-rasm. Yuqori bosim nasosi 
 
6.22-rasm. Yuqori bosim nasosining 
yuritmasi 
 
6.23-rasm. Yonilg‘ining so‘rilishi va bosim hosil qilish jarayonlari 
 

---

 
273 
yonilg‘i nasos bo’linmalariga  o‘tadi.  
Plunjerning  nasos  validan  yuqori  tomonga  harakati  boshlanishi  bilan  nasos 
bo’linmasidagi bosim orta boshlaydi va kiritish klapani yopiladi.  
Yonilg‘i  bosimi  belgilangan  qiymatga  yetganda  bosimni  oshiruvchi  klapan 
ochiladi va yonilg‘i taqsimlash quviriga uzatiladi.