G. N. Dolimova Kimyo va uni o‘qitish metodikasi kafedrasining professori, kimyo fanlari doktori

8. Alifatik va aromatik aminlar.

8.1. Olish usullari – ammiak va aminlarni Gofman bo‘yicha alkillash, kaliy ftalimidni alkillash (Gabriel sintezi), karbonil birikmalar va karbon kislotalarning azotli hosilalarini, nitrobirikmalarni qaytarish. Gofman va Kursius qaytaguruhlanishi. Aldegid va ketonlarning ammoniy formiat bilan o‘zaro ta’siri (Leykart).

8.2. Aminlarning asos va kislota xossalari. O‘rindosh guruhlarning ushbu xossalarga ta’siri. Aminogruppaning elektron va fazoviy tuzilishi. Alifatik va aromatik aminlarning xossalarini solishtirish. Aminlarning asos xossalariga aromatik halqadagi o‘rindosh guruhlarning ta’siri. Aminlarni alkillash va atsillash. Aminogruppani himoyaqilish. Tetraalkilammoniy gidroksidlarini Gofman bo‘yicha parchalash. Birlamchi, ikqilamchi va uchlamchi aminlarni benzolsulfoxlorid yordamida identifikatsiya qilish (Xinsberg probasi). Birlamchi, ikqilamchi va uchlamchi alifatik va aromatik aminlarning nitrit kislota bilan o‘zaro ta’siri. Aminlarning oksidlanishi va galogenlanishi. Aromatik aminlarning benzol halqasida elektrofil o‘rin olish reaksiyalari.