G‘. M. Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Yil
Ixtiro
1968	Bob Noys, Gordon Mur, Endi Grouv va Artur Roklar Intel firmasini tuzishdilar va ma’nosi Integral Eletronic so‘zlaridan olingan.
1969	Djerri Sanders AMD (Advanced Micro Devices) firmasini tashkil kildi
1971	Mikroprotsessor Intel 4004 yaratildi.
1974	Mikroprotsessor Intel 8080 yaratildi (i8080). Hozirgi barcha mikroprotsessorlar ushbu variantdan kelib chikkan.Uning bazasida birinchi bo‘lib dunyoda kompyuter yaratilgan – Altair.
1978	x86 erasi boshlandi. Mikroprotsessor Intel 8086 yaratildi (i8086).

1982	Mikroprotsessor Intel 80286 yaratildi (i80286). Uning bazasida IBM PC/AT yaratildi. AMD firmasi Intel bilan kelishib x86 protsessorlarini ishlab chiqishni boshladi.
1985	Mikroprotsessor Intel 80386 yaratildi (i80386). U 32 razryadli ko‘pmasalali protsessor edi.Uning bazasida Windows, OS/2 va boshqa operatsion tizimlarni yaratish imkoni paydo bo‘ldi.
1989	Mikroprotsessor Intel 486 DX yaratildi (i486DX). Unda kesh xotira va hisoblash protsessori (FPU – Floating Point Unit) kiritilgan edi.
1991	AMD firmasi o‘zining mikroprotsessorini ishlab chiqdi Am386
1992	Mikroprotsessor Intel 486 DX2 yaratildi (i486DX2). Unda shinaning chastotasini ikki marotaba oshirish texnologiyasi qo‘llanildi.
1993	Mikroprotsessor Pentium (P5) yaratildi. U superskalyarnqy bo‘lib, bir takt davomida bir necha operatsiyani bajara olish imkoniga egadir.
1995	Mikroprotsessor Pentium Pro (P6) yaratildi.
1996	Mikroprotsessor Pentium II yaratildi. Va AMD-K6 protsessori yaratildi. Va Mikroprotsessor Pentium MMX yaratildi.
1998	Mikroprotsessor Pentium III yaratildi.
2000	Mikroprotsessor Pentium 4EE yaratildi.
2003	Mikroprotsessor AMD Athlon 64 yaratildi. Uning asosiy goyasi 64 razryadli bo‘lishida.
2004	Intel Mikroprotsessor Itanium2 ni taqdimotini o‘tkazdi.

Umuman olganda x86 mikroprotsessorlar hozirgi kunga kelib o‘zining rivojlanish imkoniyatlarini to‘liq ishlatib bo‘ldi. Shu bois ham 2003 yildan boshlab 64 razryadli mikroprotsessorlar yaratila boshlandi. Ularning arxitek-turasi x86 keskin farq qiladi. Bu esa oldingi kompyuterlar va ular uchun yaratilgan dasturlarni qo‘llashda muammo tug‘diradi.

Xitoyda «Lunsin-2E» («Ajdaho yuragi»), Intel Pentium 4 mikroprotsessoriga yaqin turadigan mikroprotsessori yaratilgan va uni ishlab chiqarish 2006 yildan to‘liq yo‘lga qo‘yilgan. Ushbu mikroprotsessor 47 mln tranzistordan iborat bo‘lib sekundiga 4 mlrd operatsiya bajarish imkoniga ega.
Unda quyidagi qurilmalar mavjud:

• 
  Yadro – asosiy hisoblash qurilmasi;
  
• 
  Soprotsessor – matematik hisoblash uchun qo‘llaniladigan
  

qurilma;

• 
  1-kesh xotira - 32 Kbaytgacha bo‘ladigan bufer xotirasi;
  
• 
  2-kesh xotira - 2 Mbaytgacha bo‘ladigan bufer xotirasi.
  

Ma’lumotlar shinasi – kompyuter qurilmalari bilan ma’lumotlar
almashuvi kanali.