|
5.4. Gim nastika darsida jism oniy yuklam ani aniqlash va
boshqarilishning bayonnom asi va YuQCHning
fiziologik qiya chizigM
1. Dars o ‘tu v c h is i:
A. Hakimov
2. Dars mavzusi:
Past startdan 60m gayugurish.
Yugurib kelib uzoqlikka sakrash.
3. Puls olgan o ‘qituvchi:
Sh.Sulaymonov
4. Puls olingan o ‘quvchi:
A.Siddiqov
5. Dars o ‘tkazilgan sana:
________________
112
V aq t
P u ls
B a ja rilg a n m a s h q la r
01
72
D ars b o sh la n ish id a
41
86
Y u rish d an s o 'n g
71
120
Y u g u rish d an k ey in
91
104
4 -U R M d an k ey in
111
110
U R M d an s o ‘ng
141
130
M a x s u s m a sh q tu g a g a c h
181
120
Y o rd am ch i m ash q d a n keyin
221
140
P a st sta rtd a n y u g u rish d a n s o 'n g
251
150
60 m g a y u g u rish d a n keyin
281
140
Y ugurib k clib u /.unlikka sn k rash g a y o rd a m c h i m ash q d an
keyin
311
145
Y ordam chi m ash q tu g ag an d a n s o ‘ng
341
130
U z u n lik k a sak rash v aq tid a
371
134
U z u n lik k a sa k ra sh m a sh q in i b a ja rish
401
136
U z u n lik k a sak rash m a sh q id a n k ey in
431
96
N a fa s ro s tla s h m a s h q id a n s o ‘n g
451
84
D ars o x irid a
S o g ‘lo m la sh tiris h m a q s a d id a g i g i m n a s t ik a m a s b g 'u lo tla rid a ,
y u k l a m a n i n g o p tim a l d ia p a z o n i Y u Q C H d a q iq a s ig a 130 d an 170
g a c h a d e b q a r a l m o q d a (A .A . V i r u v a boshq. 19X8).
0 ‘r t a c h a ja d a llik d a g i y u k l a m a n in g d iap az o n i Y uQ C H d a q i q a
siga 1 3 0 - 1 6 0 m a rla g a c h a va katta jad allikdaginiki e sa d a q iq a s ig a
K>0 171 m u rtay a ch a d eb q ara lm o q d a .
Jism oniy yuklam ani q a t ’iyan boshqarish va uni d a m olish bilan
a lm ashib turishini y o ’lga q o 'y i s h m aktab yoshidagi bolalar organiz-
m ining organlari va ularning lu /ilish in in g funksional faolligiga j i s
m oniy m a s h q la r orqali y o 'n a ltirilg an l a ’sir etishini t a ’minlaydi.
Gimnastika darsida yuklam a parametrini boshqarishda turli
xildagi usullardan foydalanilmoqda. N isbatan sam arador va q o'l-
lashning oson usullari quyidagilardir:
- bajarilayotgan mashqni takrorlash sonini o ‘zgartirish;
- m ashqlam ing um um iy hajm ini o ‘zgartirish;
- bajarilayotgan mashqni takrorlash davom ida uni bajarish
tezligini oshirish;
- harakat amplitudasini qo'shish yoki kamaytirish;
- tashqi qarshilikning m iqdorini variatsiyalash (o ‘zgartirish);
-m a sh q n i bajarish sharoitini osonlashtirish yoki qiyinlashtirish
(masalan, tayanib sakrashda depsinadigan “k o ‘prik”ni “o f ’dan
uzoqlashtirish yoki yaqinlashtirish va boshqalar);
- dastlabki holatni o ‘zgartirish (masalan, yarim yoki t o i a
o'tirish holatidan yuqoriga sakrashlar, q o in i tirsakdan bukib
to ‘g ‘rilashni polda, oyoqni stul ustiga q o ‘yib, gim nastika devori
reykasiga tirab, osilib, tayanib bajariladigan va h.k.lar);
- gimnastik jiho z (snaryad)da bajarilayotgan harakatning
y o ‘lini, amplitudasini, o g ‘ishini va boshqalarni uzaytirish yoki
kamaytirishlar;
- m ashg‘ulotlami odatdagidek, kengaytirilgan, kichraytirilgan
jihozlar (kichik turnik, kichik brus,pasaytirilgan to ‘siqva boshqalar)
da o ‘tkazish;
- q o ‘llanilayotgan usuliyatlarni variatsiyalash (bir maromda,
о ‘yin yoki musobaqa tarzida va h.k.lar);
- mashqlarni bajarish vaqtini k o ‘pavtirish va ozaytirish yoki
mashqlar orasida dam olishning xarakterini o ‘zgartirish.
H ar qanday holda o ‘qituvchi tom onidan dars vazifasini hal
qilish uchun jism oniy yukni boshqarishning optimal usullari qo'l-
lanadi. Yuklamaning organizmga qanday y o ‘sinda ta 'sir etishini
YuQCH ning fiziologik qiya chizig'ini chizish orqali k o ‘rish
m um kin (V.V.Yanson, 1966). 7-chizm ada YuQCH ning fiziologik
qiya chizig‘i taxminiy chizmasi berilgan.
114
9
Ю
II
12
13
14
15
16
17
IS
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
АЗ
Л
*
X
«
: I
I ' I ' !__ L
l
J_,
. Dars boshida
Y urish d an so ’ng
■Yugurishdan keyin
\
4-URM dan so ’ng
v I R M dan so ’ng
nYlaxsus m ashq tugagach
Yordam chi m ashqdan so’ng
P a s tsta rtd a n y ugurishdan
* so'ng
, 60 m.ga y ugurishdan so’ng
. Y u gurib kelib uzunlikka sak rash
yordam chi m ashqi
e Y ordam chi m ashq
/ tugagaodan so ’ng
U zunlikka sak rash vaqtida
.*
W
I
^
i
, I /unlikka sakra«h mashqini bajarish
M i
■
*
> M m hqilan kryln
t
I
" l ) m «iliHiU
N if » « rnallmh mi»h(|lilan <7 -c h i/m a , Y u(,)('ll ning liziologik q iy a c h i z i g ‘i.
115
Do'stlaringiz bilan baham: |
