G. Gutlyýew Awtomatlaşdyrylan taslama düzmegiň ulgamlary Системы Автоматизированного проектирования

Download 3,26 Mb. bet 39/49 Sana 21.01.2017 Hajmi 3,26 Mb. #789

4.2 - nji tablisa
Auditor –	firmasy	2004	-nji ýylyň	nowruz	aýy üçin	Hasaplaşyk - töleg aýannamasy № _
	aýdaky iş	günleriň sany		22
Wezipesi	Bellenen	Işlenen	Esasy	Goşmaça	Hassalyk	Jemi	Hassalyk listsiz	Girdeji
	aýlyk	günler sany	hasaplanma	hasaplanma	listi boýunça	hasaplanma	jemi hasaplanma	salgydy
Ýolbaşcy	1900000	22	1900000			1900000	1900000	228000
Baş hasapçy	1600000	22	1600000			1600000	1600000	176000
Kassir	1000000	20	909091		69564	978655	909091	81818
Hasapçy-audit	1500000	22	1500000			1500000	1500000	157500
Hasapçy-audit	1400000	22	1400000			1400000	1400000	147000
	7400000	108	7309091	0	69564	7378655	7309091	790318
Ýolbaşçy	___________ Amanow B. G.			Baş hasapçy ___________ Rusanowa Ý. A.

Awans	Medisina	Pensiýa	Şäheri	Aliment	Bankdan		Jemi	Ele	Familiýa	Alanlygy
	ätiýaçland.	fondy	abadanlaşd.		ssuda üçin		tutulma	berilýän	atlary	Barada gol
150000	76000		5000				459000	1441000	Amanow B. G.
150000	64000	64000	5000				459000	1141000	Rusanowa Ý.A.
150000	36364	36364	5000				309545	669109	Myradowa G. M.
	60000	60000	5000		150000		432500	1067500	Dönmezowa S. A.
200000	56000	56000	5000	413490			877490	522510	Hummaýew B. K.
650000	292364	216364	25000	413490	150000	0	2537535	4841119

4.3 - nji tablisa

Meýdan	Tapawutlandyrylan öýjük	Degişli formula aňlatmasy
Işlenen günleriň sany	C8	=$E$4
Esasy hasaplanma	D8	=B8/$E$4*C8
Jemi hasaplanma	G8	=D8+E8+F8
Hassalyk listsiz jemi hasaplanma	H8	=G8-F8
Girdeji salgydy	I8	=ЕСЛИ(H8<=1500000;H8*.08; ЕСЛИ(H8<=1700000;H8*.085;…
Medisina ätiýaçlandyrmasy	K8	=D8*0.04
Pensiýa fondy	L8	=E8*0.04
Jemi tutulma	Q8	=I8+J8+K8+L8+M8+N8+O8+P8
Ele berilýän	R8	=G8-Q8

Işi ýerine ýetirmegiñ tertibi


a) Zerur maglumatlary öwrenmeli we depderiňize gysgaça ýazgy etmeli.
b) Barlag soraglaryna jogap bermeli.
ç) Degişli wariant boýunça barlag ýumuşlaryny ýerine ýetirip, hasabaty tabşyrmaly.
Barlag soraglary
1) MS Excel penjiresiniň görnüşini, baş menýunyň komandalaryny aýdyp beriň.

2. 
   MS Excel faýly-kitaby, listler boýunça maglumatlar beýan ediň.
   
3. 
   Öýjüklere salgylanmalaryň görnüşlerini, olara maglmatlary we formulalary girizmekligi düşündiriň.
   
4. 
   Hasaplaşyk-töleg aýannamasyny hasaplamak meselesiniň goýluşynyň aýratynlyklary gürrüň beriň.
   

Wariantlar boýunça ýumuşlar.
I ýumuş. Her talyp özi bilen 5 talybyň talyp haklarynyň hasaplaşyk-töleg aýannamasyny düzmeli.

II ýumuş. Önümçilik edarasynyň ya-da firmasynyň 6-dan az bolmadyk işgärleri üçin hasaplaşyk-töleg aýannamasyny düzmeli.


4.3. Tora programmasynda çyzykly maksatnamalamagyň umumy meselesini simpleks usulynda çözmek.
Işiň maksady: Amaly maksatnamalary ulanyp, önümçilik meselelerini çözmeklige talyplary türgenleşdirmek.

Gerekli enjamlar: personal kompýuterler.

Zerur maglumatlar.

Çyzykly maksatnamalama (ÇM) – matematika ylmynda üýtgeýänleriň arasynda çyzykly baglanşygy we çyzykly nyşany (kriteriýäny) häsiýetlendirýän ekstremal meseleleri çözmegiň usullaryny öwrenýän ugurdyr.

Umumy ýagdaýda, ÇM meselesi şeýle formulirlenýär:

C(x)=c₁x₁+c₂x₂+…+c_nx_n (1)
maksat funksiýasynyň

şertlerde maksimal (minimal) bahasyny tapmaly, bu ýerde * simwoly =, >, < gatnaşyklaryň biridir. Gysga ýagdaýda meseläni aşakdaky ýaly ýazýarlar:

max (min) C(x)= (4)

* (i=1,2,...,k) (5)
(j=1,2,...,n) (6)
(1) funksiýa (1)-(3) meseläniň maksat – nyşan funksiýasy, (2), (3) –şertlere bolsa berlen meseläniň çäklendirmeleri diýilýär.

Eger (1)-(3) meselede (2) çäklendirmeler “=” görnüşinde bolsalar, onda (1) – (3) meselä kanonik-ýönekeý diýilýär.

Eger (1)-(3) meselede (2) çäklendirmeler “>” ýa-da “<” görnüşde bolsalar, onda (1)-(3) meselä standart ýa-da simmetrik diýilýär.

Eger (1)–(3) meselede (2) çäklendirmeler “=”, “>” we “<” görnüşleriň gatyşygy bolsalar, onda (1)-(3) meselä umumy diýilýär.

(2)-(3) şertleri kanagatlandyrýan, üýtgeýänleriň islendik x=(x₁, x₂,…, x_n) ýygyndysyna - wektoryna ýol berilýän çözüw (meýilnama) diýilýär.

(2)–(3) şertlerleri kanagatlandyrýan hem-de (1) maksat funksiýasynyň maksimal (minimal) bahasyny üpjün edýän x=(x₁, x₂,…, x_n) çözüwe optimal çözüw ýa-da optimal meýilnama diýilýär.

Meselelere seredeliň:

Mesele 1. Tikinçilik çehinde 840m mata bar eken. 1 halat üçin 4m, 1 kurtka üçin 3m mata gerek. Eger 1 halat satylyp görülýän girdeji 6 manat, kurtkadan 3 manat bolsa, onda ýokary peýda görmek üçin jemi näçe halat we kurtka tikmeli?

Isleglere görä, halatlaryň sany 150-den, kurtkalaryň sany bolsa 200-den geçmeli däldir. Meseläniň matematiki modelini gurmaly.

Gurluşy: Goý, x₁ - halatlaryň sany; x₂ – kurtkalaryň sany bolsun. Eger 1 halada 4m mata, 1 kurtka bolsa 3m mata gidýän bolsa, onda
4x₁ + 3x₂ < 840 deňlemäni dűzeris.

Isleglere görä: x₁< 150; x₂ < 200. Onda meseläniň matematiki modeli:

max C(x)=6x₁ +3x₂




4x₁+3x₂ < 840

x₁< 150 (M1)

x₂ < 200

x ₁ > 0; x₂ > 0

görnüşde bolar.

Mesele 2. Konditer sehi iki görnüşli önüm çykaryp, şunlukda, önümler üçin 4 görnüşli çig mallary (ýarymfabrikatlary) ulanýarlar (tablisa seret):

Çig mal görnüşi	1kg önüme çig mallaryň sarp edilişi		Çig mallaryň bary, kg
	B1 önüm	B2 önüm
A1 A2 A3 A4	0,3 0,9 0,4 0	0,2 1,1 0 0,3	120 495 140 105
Girdeji, manat	3	4,5

Tablisadan görşümiz ýaly, konditer önümleriniň birliginiň 1-nji görnüşini satmakdan görülýän peýda 3 manada, 2-nji görnüşinden 4,5 manada barabardyr. Ulanylýan çig mallaryň ammarda bar bolan mukdarlary soňky sütünde ýerleşdirilipdir. Konditer önümlerinden alynýan girdeji iň köp bolar ýaly, öptimal önüm göýbermegiň matematiki modelini gurmaly.

Gurlyşy: B₁ we B₂ önümleriň öndürülmeli näbelli mukdarlaryny, degişlilikde, x₁ we x₂ bilen belläliň. Onda tablisa maglumatlaryna dörä, şeýle model alarys:

max C(x)=3x₁+4,5x₂

0,3x₁ + 0,2x₂ < 120
0,9x₁ + 1,1x₂ < 495 (M2)
0,4x₁ < 140
0,3x₂ < 105

x₁>0, x₂ > 0

M1 we M2 ýaly matematiki modelleri Tora programmasynda işlemek üçin, Tora horjunyndan Tora.exe faýlyny tapyp, ony işe goýbereliň. Ekrana Tora programmasynyň başlangyç maglumatlary çykyp, dowam etdirmek üçin islendik düwmäni basýarys. Ekrana:

iş režimleri çykarlar. Linear – programming saýlap, Enter basalyň. Ekrana goşmaça:

Download 3,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: