Г аф ур Гул ом номидаги а дабиёт ва санъ ат нашриёти



Download 0,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana06.04.2022
Hajmi0,94 Mb.
#532664
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
« Нетай» (1932) Ғофур Ғулом

ц а л и н р о ц
кийимсиз,
Д астм оя бир зеки хур ж ун к и 
ц уп -ц у р уц .
Г уж а н а к булганча тикилиб ш у изеиз 
Саз^рода яш аш га 1{ил буйи умид йу]$.
Гпнграган бпш билан умрин санаб,
З^ар наф ас бир $лим, бир аж ал кутам ан .
К Укирпш
и л к н и
тиззага тираб,
Чацчайгпи kJ
>3
билан дунёни ютаман.
Ш у дпмда узо!{дан бир з$ой-з^у эшитдим —
Борлигим бир зийрак ^ ул отда айланди.
Г$ёки зриган 1{$ргошин ютмишдим,
КУксим да бир исси^ тебраниш бошланди.
Дам ^тмай «жонивор, ЧУРРай, з?ой» деб,
Сазфони ж онлатган ^адрдон бир оз^анг.
Гумбални #зига бир i{opa билиб,
Ёндаш ган бир чупон эмншким, аранг.
Б улутли завод а хулкарни куролм ай,
Б у ту н кеч йул кечиб, йулни йитибдир.
К ен г чул да бир манзил, бир Křýiioi$ тополмай.
Уриииб, сурканиб ш у ерга етибдир.
А гар уша амир Олимнинг саёз^атини устига олиб, 
яланг чуллар буйича чопгучи, эрта соат учга Тошкент 
вокзалига етиш учун пиш^ириб елгучи бу поезд цато- 
рига Тараса:
Ш у дам да яцнндаи бир наъра эшитдим,
Борлигим FřapopcH
3
кпроцка айланди.
25


Гуёки бир аж дар комига кирсш шдим,
Танимда бир i{ýpi;yB, янчилиш бош ланди...—
деб бу кечадан шикоят 1{илган булар эди.
Балли, поезд ^атори бир аждар эди. Бу аждар уз 
елкасида бир чаённи элтар эди. Б у г^атор амир Олим- 
хон тушган 1$атор эди.
Агар сиз-бизга з^ам бир имконият булса эди-ку, шу 
чаённинг маскани — аждарнинг комига кириб, унинг 
ич тарафини томоша 1$илсак эди. Фа1{ат бу бизга мум- 
кин булмади. Биз курганлар ор^али, келган на^ллар 
буйича ёзайлик.
Поезд паровоздан мустасно олти вагондан иборат. 
Биринчиси, амирнинг узи ва икки-уч фоз^иша, уч-турт- 
та бесо^оллари билан дарбонларига м ахсус, иккинчиси, 
мулозимлар билан аскари хоега м ахсус, учинчиси, ва- 
зирлар, саркардалар, йул ру^онийлари ва узга улуг- 
ларига м ахсус, туртинчиси, ресторан, бешинчиси, ош- 
хона, олтинчиси, энг зарур юклар учун.
Амирнинг туш ган вагони бошдан-оё^ яшил рангга 
буялган, сирт тарафидаги з$ар икки би^инига «Ло ило- 
з^о...» сузлари олтин билан ёзилган, ич тарафига кири- 
шингиз билан сизни бир музойи^ олами чулгаб олади. 
Оёц остларига алла^андай юмшо^ палослар, энг аъло 
ипак гиламлар ёзилган. Дарича дарпардалари бир цат 
шоз?и ва устидан бир цат бахмал билан тикилган. Эшик 
ва дераза тут^ичлари олтин жилоли кумуш дан. Б у ерга 
бир сари ^адам кирган киши эсанкираб 1{олади. Деворга 
гиламлар, олтин чопган бахмаллар туш алган. Тугаракда 
катта, цалин ойналар, кенг, ялтиро^ партуш ак ва ёс- 
ти1{ли каравот. Энг аъло юмшок, мебеллар. Уртада ци- 
вил ёгочдан ясалиб, фил тишидан уймакорлик 1{илин- 
, ган тугарак хитой устали, унинг устида олтин ^ундок- 
ли, мармар дастали, чинни 1$алпо]$ли электрик 
цул 
лампаси. Уртада шоколад ^утилари, шампань шиша- 
лари, рюмкалар, 1{ози^ларда ^илич, камар, салла, тун 
ва боищалар осилган. Парли диванда бир маъшу^анинг 
белидан кул утказиб амир Олимхон утиради... Ам ир 
. муллавачча ё^али oi$ шохи куйлак, жимжима ^иргок- 
ли оц дуппи кийган. Хотин нозланади... Ам ир урнидан 
туриб стол устидаги тугмани босди. К упе эшиги бир 
салмовдаги осойишта оз$анг билан чертилди.
— Биёед (келингиз).

Эшикдан бир успирин мулозим келиб, икки буки- 
либ таъзим цилрд.
26
— Ба мо 1*аймо1$ биёред, займ ов мехурем (бизга 
1$аймо*; келтиринг, 1$аймо1? еймиз).
Мулозим яна етти мартаба ^улини рпиб, чаккаси- 
га, сунг куксига ^уйиб, минг турли з^амду санолар би­
лан ор^асига юриб, купедан чш$иб кетди.
Нима щ л и ш керак?! Поезд йулда, Ховосга етган- 
ларича йу^. Ховосга телеграмма берув учун йулда тух- 
тайдиган ярим станция з$ам йу^. Бухородан чи^ишда 
сафар жабдугини з^озирлашда дунёнинг бутун мавж уд 
ширинликлари, каклик гуштидан тортиб, манти цозон- 
гача, пивою коньякдан тортиб, носгача, нимаики ейи- 
ладиган, ичиладиган, кайф берадиган нарсалар булса 
олинган-ку, фа^ат 
^аймо^ 
унутилиб 
цолдирилган. 
Поезд ошхонасида энг камида йигирма турли 
лазиз 
овцатлар амирга мунтазир булиб турса з$ам «у жаноб»- 
нинг орзулари ^аймовда тушиб ^олибди.
Мулозим икки ут орасида ^олди. Ё *{аймо!{ топув 
керак, ё улим! Амирнинг истаги ерда ^олуви мумкин 
эмас. Мулозим ва саркардалар турган вагонда бир га- 
лаён ^узгалди. Энг охири паровоз з^айдовчи машинист- 
га боришга i$apop бердилар, токи келадиган бир разъ- 
ездда тухтасин.
Чала-чулпа русча сузлашадиган икки киши вагон- 
лар ичидан утиб, энг олдинги вагонга бордилар. Унинг 
паровозга ёндашган тарафидаги эшикдан бошларини 
чи^ариб машинистни ча1{ира бошладилар. Паровозга 
утув мумкин эмас. Машинист ёрдамчси тусатдан кел­
ган бу з^ай^ири^дан чучиб, паровоздан бошини чицар- 
ди. У, бирорта эпашанг мулозим, ёки мулла танбурда 
мустаз^аб 1>ила туриб, изга йи^илганмикан, деб уйла- 
ган эди. Улардан сурай бошлади.
— Нима керак?
— Келаси разъездда бир нафас тухтасангиз экан.
— Нима учун?
— Ховосга телефон ^о^амиз.
— Нима тугрисида?
— Амир жанобларига бир товоц ^аймоц з^озирлаб 
турсинлар, деб.
Машинист ёрдамчиси газабланди ва уз з^иддатини:
— Идите к черту с вашим эмиром,— деган суз би­
лан ифода чилди.
Паровоз югурар эди. А н а, у машинист ёрдамчиси- 
нинг юраги каби з^ай^ириб, бир сигнал гудоги берди. 
Демак, разъезд яцин. Паровоз юриши секинлашди. Ма­
шинист паровозни тухтатмасликка ацд 1{илган эди...
27


фацат ва^тинча бир чорасизлик унинг гайратини су- 
сайтирди.
У сезинди: даврнинг шундай разъездлари келажак- 
ки, унда тухтаб-тухтам аслик амирлар, хонлар, ^о^он- 
лар амри билан эмас, балки ш у оддий машинист бий- 
лиги билан булаж ак!
У сезинди: з^озир бир тово^ ^аймо^ учун тухташ
мажбурий булган ш у разъездда, келажакнинг поезди 
з$ам тухтаяж ак. У з$ам телефон 1{01$ажак. Бухорога те­
лефон 1$о!$ажак. Б у гал ^аймо^ учун эмас, балки мех- 
натлар, аламларнинг учи — лоуболи, з^адиксиз 
айшу 
ишратларникг музди булган бир тово^ 
г^онни талаб 
1$илиб амирга телефон ^о^ажак!
У сезинди: келажакнинг ёруг кунларидан бирида 
ш у разъездлардан телефон г$01$ажаклар. Б у гал бир кир- 
ли тож остига яширинган фоз$иш бир огизнинг муло- 
йимлиги учун эмас, балки Шимол пролетариатнинг бо- 
сиригидан ĚIapi$ мез^наткашларига сигнал 
^окажак- 
Лар!
Машинист мува^катан — бу галча тухташ га маж- 
бур эди. Разъездда тухтади...
Мулозимлар билан бирга вагондан икки нафар узун 
тунли кишилар тушиб, бекат ^оровулхонасига югурди- 
лар.
Поезд Ховосга эрта билан соат саккиз яримда етиб 
келди. Х^ар бир станцияда булгани каби Ховосда з$ам 
i^ypoi} байро^ тикилган. Станция начальниклари, горо- 
довойлар, охранка булимининг кишилари, атроф киш- 
ло!{ волостлари, имомлари — з^аммалари ясаниб, 
бу 
к^рикка чиодан эдилар.
Станция начальниги кулига патнис олиб, унга бир 
лаганда нон-туз, бир тововда локкидай *$ук>1$ ^аймо^ни 
1$уйиб, ^орнига «Ло илоз^а...» ёзилган 
вагон 
эшиги 
ёнига таъзим билан келди. Ф а^ат амир уй^уда булиб, 
станцияга келганларидан хабарсиз эди. Мул озим, мах- 
рамлар чяцкб буларни ^абул ^илдилар. Цаймо1$ни ол- 
дилар. Поезд куп тухтам ай силжиб колди.
Амир урнидан туриб, чой ичар ва^тида 1?аймо^ з$о- 
зирланган эди. Ф а^ ат амирнинг иштаз^аси бугилиб тур- 
гандан, ^аймовда 1{ай;рилиб з$ам ^арамади.

Мо 1{аймо1? намехурем (биз 1?аймо^ емаймиз),—
деган ^ис^агина бир жумла билан мулозимларнинг бу- 
тун мез^натларини бекорга чи^арди. Поезд шошиб чо- 
цар эди. У бугунги соат учда Тошкент вокзалида бу- 
луви керак. Ам ир унда бир кеча ^унмо^чи, Туркистон
28
вилоятининг генерал-губернаторини ва Тошкентдаги 
боёнларни зиёрат 1$илмо1{чи.
Тошкентдагилар з^ам тузимсизлик билан уни кутар- 
дилар...
II
Анжаннинг катта мадрасаси.
Кечки куз пайтларининг ^иска кунлари. 
1
?уёш бо- 
тар олдида узининг кучсиз термилишлари билан ва^т 
шомга якинлашганини билдирарди. Шафа!? ^изиллиги 
билан мотамзада кукда парча-парча булутлар з^аракат- 
сиз тухтаб турарди.
Сояси узидан икки мартабалар узун булган баланд 
миноранинг тепасида юзи утмишнинг алла1{андай дос- 
тонлари билан буришган, бели яшашнинг малоли билан 
Сукилгпн, кузи шам каби заволга юз тутган чол суфи 
1{уош ботувини кутади ва азон айтишга огзини рост- 
лайди.
Мадраса саз^нида гирдак ^илиб мис^оли oi$ салла- 
лар ýparaii, чит яктаклар кийган бир туда муллавачча- 
Л»р турлиси турли ишлар билан машгуллар. Баъзила- 
ри рртадаги супачада намоз кутиш, баъзилари уз з^уж- 
ралари атрофида ош тайёрлаш, баъзилари румолчала- 
рини елкаларига солиб, сада тагидаги з^овузчадан та- 
:;орат олиш учун машгуллар.
Булар «келажак» замоннинг «азуш илмлари». Бу- 
лардан келаж акда фа^из^лар, 
муфтилар, 
аъламлар, 
мударрислар чицувини кутадилар.
Туркистоннинг турли шаз^арларидан илм излаб, ун 
йиллар шу 

Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish