G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

T o 6qimalar
Tuzilishi, funksiyasi, hayotiy jarayonlari va rivojlanishiga k o 'ra bir 
biriga o 'x sh ash b o ig a n h u jayralar to 'p la m i to 'q im a deyiladi. O dam
organizmida to 'rt xil: epiteliy, biriktiruvchi, muskul va nerv to'qim alari 
mavjud.
Epiteliy 
(qoplovchi) to'qim a. Bu to 'q im a terining ustki yuzasini, ovqat 
hazm qilish, nafas olish, ayiruv organlari kabilarning ichki yuzasini qoplab 
turadi. Buni organlarning shilliq qavati deb ham aytiladi.
Epiteliy to'qim asi joylashishi, bajaradigan vazifasi, tuzilishiga k o 'ra
bir necha xildir. Shakli esa yassi (yapaloq), kubsimon, silindrsimon bo'lib, 
bir yoki k o 'p qavatlardan tashkil topgan. Yassi to'qim a teri ustini qoplab 
turadi, kubsim on to'q im a buyrakda, silindrsimon to'qim a ichakning ichki 
q a v a tid a , k u b sim o n to 'q im a b u ru n b o 's h lig 'in in g ichk i y u z a sid a
joylashgan.
Epiteliy to'qim asi joylashishiga qarab har xil vazifani bajaradi: terining 
ustki qismini va burun b o 'sh lig'in i qoplab turgan epiteliy to 'q im alari 
himoya vazifasini bajaradi; oshqozon-ichakning ichki yuzasidagi epiteliy 
to'qim asi ovqat hazm qilishda ishtirok etadi. Bu to'qim a organlar yuzasida
19
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1-rasm. 
Biriktiruvchi va epiteliy to ‘qimasi 
a) biriktiruvchi to ‘qimaning turlari:
1-pay; 2-tog‘ay; 3-suyak; 4-biriktiruvchi
yog ‘ qavati;
b) Epiteliy (qoplovchi) 
to'qimasining turlari: 
5-yassi (yapaloq);
6-silindrsimon; 7-kubsimon; 8-bez epiteliysi.
a) ко ‘ndalang у о ‘Hi muskul
tolalari: 1-yadro; 2-к о ‘ndalang
(miofibrillar); b) silliq muskul
tolalari; d) yurak muskulining
2-rasm. 
Muskul to ‘qimasi:
у о ‘nalishdagi chiziqlar
tolalari.
joylashganligi va tashqi m uhitning noqulay ta ’siriga k o 'p ro q duch kelishi 
tufayli tez-tez jaro h a tla n ad i, yallig'lanadi. Shuning uchun ham uning 
hujayralari tez ko'payish va yangilanish (regeneratsiya) xususiyatiga ega 
(lb-rasm ).