Г. А. Ихтиярова,Т. Н. Кайпназаров, А. С



Download 168,13 Kb.
bet16/28
Sana12.07.2022
Hajmi168,13 Kb.
#780786
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   28
Bog'liq
Sirtqi Kimyo uslubiy qollanma

Массалар таъсири қонуни
Реакция тезлигига реакцияга киришаётган моддаларнинг концентрациялари катта таъсир кўрсатади. Концентрация қанчалик катта бўлса, тўқнашишлар сони шунчалик кўп бўлади, кимёвий реакция ҳам шунчалик тез боради. Дастлабки моддалар концентрацияларининг кимёвий реакция тезлигига таъсирини ифодаловчи қонун 1867 йилда норвегиялик икки олим К.Гулдберг ва П.Вааге томонидан таклиф этилган бўлиб, массалар таъсири қонуни деб аталади.
Доимий ҳароратда кимёвий реакция тезлиги реакцияга киришаётган моддаларнинг концентрациялари кўпайтмасига тўғри пропорсионалдир.
А + Б = C
Реакциянинг тезлиги бу қонунга мувофиқ қуйидагича ифодаланади:
v= K[A][B]
v– реакциянинг тезлиги; [А],[B] – реакцияга киришаётган модданинг мол/л билан ифодаланганконцентрацияси; К – тезлик константаси.
Тезлик константаси реакцияга киришаётган моддаларнинг концентрациялари бирга тенг бўлгандаги тезлик яъни солиштирма тезликдир. К нинг қиймати реакцияга киришаётган моддаларнинг табиатига, ҳароратга ва катализаторларга боғлиқ бўлиб, реакцияга киришаётган моддаларнинг концентрациясига боғлиқ эмас.
Агар реакцияга киришаётган моддаларнинг стехиометрик коеффициентлари бирдан юқори сонга тенг бўлса, бу сонлар реакция тезлигининг математик ифодасидаги концентрациялар даражасига қўйилади, масалан
аА + bB=C
реакция учун массалар таъсири қонуни қуйидагича ифодаланади:
v=k[A]a∙[B]b
Реакция тезлигининг ҳароратга боғлиқлиги
Ҳарорат кўтарилиши билан актив молекулалар сони ортади ва реакция тезлиги ортади. Бу ортиш реакция тезлигининг ҳарорат коефициенти билан характерланади. Ҳарорат ҳар 10 0C га ўзгарганда реакция тезлигининг неча марта ўзгаришини кўрсатувчи сон реакция тезлигининг ҳарорат коефициенти деб аталади. Ҳарорат ўзгариши билан реакциянинг тезлиги қуйидагича ўзгаради.

Vt1 - реакциянинг бошланғич тезлигиVt2– реакциянинг охирги тезлиги; g – реакция тезлигининг ҳарорат коефициенти; t10 – бошланғич ҳарорат; t20 – охирги ҳарорат.
Катализ
Реакция тезлигини ўзгартирадиган, лекин реакция натижасида кимёвий жиҳатдан ўзгармайдиган моддалар катализаторлар деб аталади. Катализаторлар иштирокида реакция тезлигининг ўзгариш ҳодисаси катализ деб аталади. Катализаторлар иштирокида борадиган реакциялар каталитик реакциялар деб айтилади. реакциянинг тезлигини секинлаштирувчи моддалар ингибиторлар деб аталади. Масалан, темир коррозиясини сткинлаштириш учун анилин қўшилади, ҲCл синтези О2 таъсирида кескин пасайиб кетади.

Download 168,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   28




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish