|
IB
|
Ib
|
iB
|
ib
|
IB
|
IIBB
kulrang
|
IIBb
kulrang
|
IiBB
kulrang
|
IiBb
kulrang
|
Ib
|
IIBb
kulrang
|
IIbb
kulrang
|
IiBb
kulrang
|
Iibb
kulrang
|
iB
|
IiBB
kulrang
|
IiBb
kulrang
|
iiBB
qora
|
iiBb
qora
|
ib
|
IiBb
kulrang
|
Iibb
kulrang
|
iiBb
qora
|
Iibb
malla
|
2-MASALA. G’o’zaning malla va yashil tolali liniyalari chatishtirilgan. F1 da malla tolali duragaylar yetishdi. F1 duragay o’z-o’zidan changlanganda F2 da asosan malla, qisman yashil va juda oz miqdorda oq tolali o’simliklar hosil bo’lgan. Bu hodisani qanday tushuntirish mumkin.
Ishlash usuli
|
R Fenotip
|
malla
|
|
yashil
|
genotip
|
AAbb
|
x
|
aaBB
|
gameta
|
Ab
|
|
aB
|
|
|
|
|
F1 Fenotip
|
|
|
malla
|
|
genotip
|
|
|
AaBb
|
|
F2 fenotip
genotip
|
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
AB
|
AABB
malla
|
AABb
malla
|
AaBB
malla
|
AaBb
malla
|
Ab
|
AABb
malla
|
AAbb
malla
|
AaBb
malla
|
Aabb
malla
|
aB
|
AaBB
malla
|
AaBb
malla
|
aaBB
yashil
|
aaBb
yashil
|
ab
|
AaBb
malla
|
Aabb
malla
|
aaBb
yashil
|
Aabb
oq
|
3-MASALA. Genlarning epistaz ta’sirini patlari oq rangdagi ikkita tovuq zotlarining fenotipi bir xil bo’lsa ham ularning belgi bo’yicha genotiplari xar xilligi aniqlandi.
Masalan. CCII x ccii oq rangli.
Ishlash usuli:
|
R Fenotip
|
Oq
|
|
Oq
|
Genotip
|
CCII
|
x
|
ccii
|
gameta
|
|
|
|
F1 Fenotip
|
Oq
|
Genotip
|
CcIi
|
F2 Fenotip
|
Oq
|
|
Oq
|
Genotip
|
CcIi
|
x
|
CcIi
|
Gameta
|
CI
|
Ci
|
cI
|
ci
|
|
CI
|
Ci
|
cI
|
ci
|
Demak, F2 dagi gametalarni pennet katagiga solamiz.
|
♂ ♀
|
CI
|
Ci
|
cI
|
ci
|
CI
|
CCII
Oq patli
|
CCIi
Oq patli
|
CcII
Oq patli
|
CcIi
Oq patli
|
Ci
|
CCIi
Oq patli
|
CCii
Qora patli
|
CcIi
Oq patli
|
Ccii
Qora patli
|
cI
|
CcII
Oq patli
|
CcIi
Oq patli
|
ccII
Oq patli
|
ccIi
Oq patli
|
ci
|
CcIi
Oq patli
|
Ccii
Qora patli
|
ccIi
Oq patli
|
ccii
Oq patli
|
Fenotip - 16 : 3 ya’ni 13/16 oq patli, 3/16 qora patli tovuq-xo’roz olindi.
Genotip – 1 : 2 : 2 : 4 : 1 : 2 : 1 : 2 : 1
Genotipik guruhlar
|
Fenotipik guruhlar
| |
№
|
Genotip
|
Takrorlanish
|
Fenotip
| |
1
|
CCII
|
1
|
9
|
Oq patli tovuq va xo’rozlar
| |
2
|
CCIi
|
2
| |
3
|
CcII
|
2
| |
4
|
CcIi
|
4
| |
5
|
Ccii
|
1
|
3
|
Qora patli tovuq va xo’rozlar
| |
6
|
Ccii
|
2
| |
7
|
ccII
|
1
|
4
|
Oq patli tovuq va xo’rozlar
| |
8
|
ccIi
|
2
| |
9
|
ccii
|
1
|
4-MASALA. Qovoq mevasining oq rangi - W, sariq rangi- Y, yashil ranggi – y bilan ifodalanadi. W – gen INGIBITOR vazifasini bajaradi. Quyidagi genotipga ega qovoqlar chatishtirilsa, ularning fenotipi qanday bo`ladi?
1) Dastlab chatishtirilayotgan ota-ona formalar yoziladi:
BERILGAN:
Sariq rangli sariq rangli
P ♀wwYy x ♂wwYy
2) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
YECHISH:
wwYy
w
Y y
♀wwYy x ♂wwYy
wY wy wY wy
F1 wY wy
wY
wy
|
wwYY
|
wwYy
| |
wwYy
|
wwyy
|
JAVOB: olingan avlodning 3:1 nisbatta. Ya`ni 3ta sariq 1ta yashil qovoq olindi.
2) WwYy x Wwyy o`zaro chatishtirilsa, qanday natija kutishimiz mumkin?
BERILGAN:
oq rangli oq rangli
P ♀WwYy x ♂Wwyy
Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
YECHISH:
WwYy Wwyy
W w
Y y Y y Wy wy
F1
x
|
WY
|
Wy
|
wY
|
wy
|
Wy
|
WWYy
|
WWyy
|
WwYy
|
Wwyy
|
wy
|
WwYy
|
Wwyy
|
wwYy
|
wwyy
|
JAVOB: Olingan avlodning fenotipi: 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil bo`ladi.
Izoh: Ingebitor gen oq rangni begilaydi. Maskur gen sariq va yashil ranglarni yuzaga kelishiga to`sqinlik qiladi.
3) Dastlab chatishtirilayotgan ota-ona formalar yoziladi:
BERILGAN:
oq rangli oq rangli
P ♀WwYY x ♂Wwyy
2) Gametalar olinadi va mazkur gametalar o`zaro chatishtirilib F1 (birinchi avlod) duragaylarini hosil qilinadi.
YECHISH:
♀WwYY x ♂Wwyy
Gametalar; WY wY Wy wy
F1 Wy wy
WY
wY
|
WWYy
|
WwYy
| |
WwYy
|
wwYy
|
JAVOB: olingan avlodning 3:1 nisbatta. Ya`ni 3ta oq 1ta sariq qovoq olinadi.
3.GENLARNING POLIMER TA’SIRI.
Polimer genlarning o’zaro ta’siri bo’lib, bunda allel bo’lmagan bir xildagi bir nechta gen bitta belgining rivojlanishiga o’xshash ta’sir ko’rsatadi. Bunday genlarning yig’indisi ko’p bo’lsa, organizmning belgisi kuchli rivojlanadi, agar kam bo’lsa, shu belgi kuchsizroq rivojlanadi.
Polimeriya xodisasini shved genetigi va seleksioneri Nil’son-Ele tomonidan birinchi marta puxta o’rganildi. U 1908 yilda qizil va oq donli bug’doyni chatishtirganda, birinchi bug’inda monogibrid chatishtirishga xos bo’lgan 3:1 nisbatdagi ajralishni ko’rdi.
Mavzuga doir masalalar.
1-MASALA. Bug’doyda A1A2 genlik bahorlik xususiyatini, a1a2 genli kuzgilik xussiyatini namoyon qiladi. A1A1A2A2 genotipga ega formalarda bahorlik xususiyati, a1a1a2a2 genotipli formalardan kuzgilik belgi kuchli ifodalangan bo’ladi. Quyidagicha chatishtirishdan olingan formalarda genotip va fenotipni aniqlang:
A) A1 A1 A2 A2 x a1 a1 a2 a2
B) A1 A1 a2 a2 x a1 a1 a2 a2
V) A1 a1 a2 a2 x a1 a1 A2 a2
A)
A) A1 A1 A2 A2 x a1 a1 a2 a2
Ishlash usuli
|
Fenotip
|
bahorgi
|
|
kuzgi
|
Genotip
|
A1 A1 A2 A2
|
x
|
a1a1 a2 a2
|
gameta
|
A1 A2
|
|
a1 a2
|
|
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: | 
