Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

40 

bir  o‘pay…»  Bilmadim,  esimda  yo‘q…  birdan  u  titrab  ketdi,  uvvos  tortib 

yig‘lay boshladi; men uni qo‘rqitib yuborgan edim, tutqanog‘i tutdi. 

Uni  ko‘tarib  to‘shakka  oldim.  Xuruj  qo‘yib  yuborgach,  qaddini  ko‘tarib 

ezgin bir ahvolda  to‘shakka o‘tirdi-da, qo‘llarimni ushlab, tinchlanishimni 

so‘radi:  «O‘zingizni  qiynamang,  bas,  yetar,  tinchlaning»  -  menga 

“tinchlaning”  deb,  o‘zi  yig‘ini  boshladi.  Kechasi  bilan  yonidan  jilmadim. 

Ovozi  xasta  ekanini,  buni  yaqinginada  o‘zim  eshitganimni  ikki  haftadan 

so‘ng  Bulonga,  dengiz  sohiliga  olib  ketajagimni,  kassani  yopib, 

Dobronravovga  sotajagimni,  hammasi  yangitdan  boshlanajagini,  eng 

muhimi Bulon, Bulonga ketajagimizni gapirib chiqdim. U indamay, ammo 

hadik  bilan  eshitib  yotdi.  Gapirganim  sari  hadigi  ostida  yotish,  oyoqlarini 

o‘pish,  oyoqlari  turgan  yerni  o‘pish,  uning  qarshisida  tiz  cho‘kib,  ibodat 

qilish  istagi  butun  qudrati  bilan  vujudimga  hukm  o‘tkazardi.  «Sendan 

boshqa  hech  nimani,  hech  nimani  so‘ramayman,  menga  javob  berma, 

bor-yo‘qligimni  bilmasang  ham  mayli,  faqat  burchakdan  o‘g‘rincha 

qarashimga  izn  ber,  meni  biron  bir  buyumingga,  mayli,  kuchukchangga 

aylantirib ol»… bu gapni necha qayta takrorladim. U esa yig‘i bilan javob 

qaytardi. 

-Meni  shu  holda  tashlab  qo‘yasiz  deb  o‘ylabman,  -  bu  gap  uning 

bo‘g‘zidan  birdaniga  va  beixtiyor  otilib  chiqdi.  Hatto  qanday  aytib 

yuborganini o‘zi ham sezmay qoldi. O, uning bu so‘zlari – men uchun hal 

qiluvchi,  eng  muhim,  o‘sha  tun  aytilgan  so‘zlar  ichra  eng  tushunarlisi  – 

yuragimni  pichoq  yanglig‘  tilib  yubordi.  U  hammasini  tushuntirib  berdi, 

o‘shanda yonimda, ko‘z oldimda edi, bundan umidim ufqi yorishib turardi, 

baxtim  ham  behad  edi.  O,  o‘sha  kech  uni  juda  toliqtirdim,  buni  bilib 

tursam-da,  hammasini  qayta  qurishni  beto‘xtov  o‘ylardim.  Tun  oqqanda 

butunlay holdan toydi, uxlashga ko‘ndirdim, u tezda, qattiq uyquga ketdi. 

Alahsirarmikin  deb  kutdim,  yengilgina  alahsiradi.  Tun  bo‘yi  dam-badam 

turib,  unga  qarash  uchun  shippakda  ovoz  chiqarmay  yurib  kelardim. 

O‘shanda  uch  so‘mga  sotib  olgan  temir  karavotga,  undagi  to‘shakka, 

to‘shakdagi  bu  bechora,  xasta  zotga  qarab  yuzlarimni  yulish  darajasida 

---