Fuqarolik xuquqi bilan tartibga solinadigan munosabatlar O‘zbekiston Respublikasi fuqarolik kodeksining 2-moddasida belgilab qo‘yilgan

shifoxonalar

ta’lim muassasalari

teatrlar

muzeylar

sudlar

prokuratura va boshqalar kiradi.

Sivilist olimlardan prof.I.B.Zokirovning fikriga ko‘ra “YUridik shaxs hisoblangan davlat muassasalari o‘z nizomlari doirasida o‘zlari yuritayotgan vazifalarni amalga oshirib, turli fuqarolik huquqiy bitimlar tuzadilar, o‘zlariga biriktirilgan mulkdan operativ boshqarish huquqi asosida foydalanadilar. Davlat organlari o‘z qarzlari uchun javobgar bo‘ladi. Biroq mablag‘i etmasa belgilangan tartibda davlat ham uning uchun javobgar bo‘lishi mumkin”.¹

. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari yuridik shaxs sifatida
O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida”gi qonuniga ko‘ra, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarishi bu fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlar bilan kafolatlangan, ularning o‘z manfaatlaridan, tarixiy xususiyatlaridan, milliy va ma’naviy qadriyatlardan, mahalliy urf-odatlar va an’analardan kelib chiqqan holda mahalliy ahamiyatga ega bo‘lgan masalalarni hal qilishidir.

Mahalliy o‘z-o‘zini boshqaruv organlari ichida mahalla alohida o‘rinni egallaydi. O‘zbekiston Respublikasida 1990 yil 31 oktyabrda qabul qilingan Mulkchilik to‘g‘risidagi qonunining 10-moddasida “mahallalar egalik qiladigan, foydalanadigan va tasarruf etadigan mol-mulk mahalla aholisining birgalikdagi mehnat faoliyati yoki ularning mushtarak daromadlari, shuningdek, mazkur mol-mulkdan xo‘jalik maqsadlarida foydalanishdan kelgan tushumlar, yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy badallari moddiy va hayriya yo‘sinidagi yordamlari, xalq deputatlari mahalliy Kengashlari beradigan moddiy va moliyaviy resurslar asosida vujudga keltirilgan mol-mulkdan iborat”deyiladi.

Mahallada istiqomat qiluvchi aholi mahalla mulkining sub’ektidir. O‘zi saylab qo‘ygan organlar mahalla mulkini to‘la xo‘jalik yuritish asosida egallaydi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994 yil 23 avgustdagi “Kam ta’minlangan oilalarni ijtimoiy himoyalashni kuchaytirishga oid tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmoniga asosan mahallaga to‘la yuridik shaxs huquqi berildi. Binobarin, mahalla turli fuqarolik-huquqiy munosabatlarida ishtirok etishi mumkin.