Fuqaro himoyasi

Yorug'lik nurlanish deganda eyaektromagyait nurlar tuShuiilib, unga ulьrafiolet, infraqizil va ko'rinadigan nurlar kiradi. Bunda nurlanishning manbai yadro portlaganda hosil bo'ladmgan yarqirashdan, ya'ni yuqori haroratli yadro zaryaliG havr, tuproq va toshdan iborat. Yorug'lik nurlanishning ta'sir etish vash, yadro kurolining quvvatiga bog'liq. Quvvat oshgan sari bu faktorning ta'siri ham ortib boradi.
Yorug'lik nurlanish faktori ta'sirida odamlarning ochiq qolgan joylari kuyadi, ko'zi hiralashadi, hayvonlarning yunglari kuyadi va yengil yonuvchan materiallar yonib ketadi.
Kuyish darajasiga qarab turln tan jarohatlari kuzatiladi:
I darajali kuyishda teriyugag usti qizarib jarohatlangani kuzatiladi;
P darajali kuyishda esa Terini ustida suvga to'lgan pufakchalar paydo bo'ladi;
III darajali kuyishda Terining chuqur qismlarida kuyish ro'y beradi;
[V darajali kuyishda teri qorayib ketib, teri osti to'qimalar juda qattikjarohatlanadi. Odamlar II va III darajali kuyganida ishga yaroqsiz
Yoruglik iurlanish faxsgorlaridan saqlanish uchun: o'z vakgida ogohlantirish, himoya inshootlarida, tabiiy chuqurliklarda saqlanish, Shaxsiy himoya vositalaridan va yonganga qarshi omillardan foydalanish darkor.
O'tuvchi radiatsiya. O'tuvchi radiatsiya — gamma nurlar va neytronlar oqimidan tashkil toogan. Radiatsiya nurini manbai yadro aslaqasi portlaganda ketadigan yadrovii reaktsiya hamda yadrolarni radioaktiv gtarchalanishidan hosil bo'ladi. Radiatsiya faktorining ta'sir vaqti 15-25 s. ni tashkil etadi. Bu faktorni asosiy shikastlantiruvchi taьsiri — nurlantirish dozasi (D) hyasoblanadi.
Nurlanish dozasi bir birlik nurlanayotgan muhitni yutgan ionlantiruvchi nurlar energiyasi miqdoriga teng va kl/kg, rentgen, rad, va greylarda o'lchanadi.
Radiadiya faktorining ta'siri ionlantirish xueusiyatiga ega bo'lganligidan nurlaiish kasalligini keltirib chiqaradi.
I darajali nurlanish kasalligi 100-200 rad iur olganda kuzatiliadi.
II darajali nurlanish kasalligi 200-400 rad nur olganda paydo bo'lib,
bunda bosh ogrib, aylanadi, asab tizimlari buziladi, tez-tez qusish, ich ketish
kuzatiladi va qondagi leykotsitlar mikdori 2 marta kamayib ketadi.
SH. darajali nurlanish kasali 400-600 rad nur olganda kuzatilib, bunda kuchli bosh og'rig'i, kusish, hushidan ketish, kon siyish, terilar qizarib, qondagi leykodit, Yeritrotsitlar miqdori kamayishi kuzatiladi. Bu holda o'z vaqtida tuzatish omillari bajarilganda insoi 3-6 oydan keyingana tuzalishi
IV darajali nurlanish 600 rad, olgaida kuzatilib, bu kasallik juda ogir kechib, o'lim bilan yakunlanadi.
Nurlanish kasalligaga uchragap odamlarda infektsiyaga qarshilik ko'rsatish (immunitet) keskin kamayib, to'qimalar kislorodga to'yinmaganligi hamda qonii ivimaslik xususiyatlari paydo bo'ladi.
Radiatsiya iurlaridan ishonchli saqlaydigan vosita - bu himoya inshootlari qisoblanadi,