Chiqarilgan havo esa tashqariga haydavdigan klapan orqali chiqarib yuboriladi. Resperator R-2 uch xil o'lchamda chiqarilib. uning o'lchami yuz balandligini o'lchash orqali aniqlanadi. 1-o'lcham 99-109 mm, 2-o‘lcham 109-119 mm va 3-olcham 119 dan katta. Bolalar uchiin resperator nol oichamda chiqariladi. Resperatorlar polietilenli qopchada germetik ravishda saqlanadi. SHB-1 rusumli resperator 1 martali ishlatiladigan oichamsiz saq- loxchi vosita hisoblanib. bunda filtrlovchi element sifatida Petrvanov (IP-4, IP-5) va siqilgan kislorod yoki havo bilan foydalaniladigan gazniqob (KIP-7. KIP-8)larga bo'linadi. Izolatsiyalovchi gazniqoblar bilan asosan, fuqaro muhofazasimng qutqaruv va avariyani tiklovchi tizimlar ta'mm- lanadi (suvga cho kkan odamlami. vonginda qolgan fuqarolarni qut- qaruvchilar, radioaktiv chang tarqalgan va yuqori konsentratsiyali zaharli moddalar bo'lgan joylardagi avariyani tiklovchi va boshqa tizimlar). Resperatorlarasosan radioaktiv va mexanik changlardan nafas or- ganlarim saqlovchi vosita hisoblanadi. Fuqarolar muhofazasida asosan R-2 va ShB-1 rusumli resperatorlar ishlatiladi. Resperator R-2 filtrlov chi yarim niqob va inahkamlovchi tasmadan iborat. Niqobda 3 ta klapan: 2tasi nafas matosi ishlatiladi SHB-1 resperatori Chemobl avariyasida qollanilib, yaxshi natijalar berganligi ma'lum Matoli niqoblar- nafas organlanni saqlovchi vositalaming asosiy uslubi sanahb, u radioaktiv moddalardan, biologik tumanlardan saqlovchi vosita hisoblanadi. Lekin bu vosita zaharli moddalardan saqlay olmaydi. Biinday vositalar zich to'qilgan matolardart har bir fuqaro o'zi tayyorlashi mumkin va unmg rusumi MM-1 deb ataladi. Yana nafas organlarini saqlovchi oddiy vositalar qatoriga paxta. dokali taqqichiar ham kiradi. Terini saqlovchi vositalar.Tentii saqlovchi vositalar ham saqlash darajasiga ko ra; filtrlovchi va izolirlovchi xillarga boiinadi. Izolirlovchi terini saqlovchi vositalar havo o'tkazmaydigan rezinali elastik material- lardan ( masalan. PVX) tavyorlanadi. Ular germetik va nogermetik holda boiadi. Germetik vositalar butun ten a'zolanni berkitib. zaharli mod- dalarning bugi va tomchilaridan butunlav saqlaydi Germetik boimagan vositalar esa faqat zaharli moddalaming tomchilaridan saqlaydi. Izolirlovchi terini saqlovchi vositalarga: kombinezon va kamzuh yengil himoya kostumi L-l va umumqo‘shin himoya jamlamasi kiradi. Himoya kom- binezoni, bitta qilib tikilgan kurtka, shim va bosh kiyimdan tashkil topgan. Kombinzon va kostiim tarkibiga shlemosti (podshlemnik). rezinali oyoq kiyimi va rezinali qoiqop kiradi. Himoya kombinezoni va kostumi odamlaming tuzilishiga ko‘ra 3 oichamda ishlab chiqariladi: 1-oicham 166 sm gacha, 2-oicham 165-172, 3-oicham 172 sm dan yuqori.