Fuqaro himoyasi

Radiatsiyaviy - kimyoviy holatni aniqlash \a baholash.

Dozimeirik va kimyoviy nazoratni tashkil etish va o'tkazish;

Radioaktiv va kimyoviy zararlangan joylarda fuqarolarni saq­lash, Radioaktiv va kimyoviy zararlangan hududlarda fuqarolar muay- yan tartib va qoidalar asosida himovalanadilar. Bunda radioaktiv va kim­yoviy zararlangan hududlardagi fuqarolarga alohida-alohida talablar qo'yiladi:
Radioaktiv zararlangan hududda fuqarolarni saqlash.
Radioaktiv zararlangan hududlarda xalqni saqlashning asosiy qoida- lari quyidagilardan iborat:
- radioaktiv zararlanish xususida ogohiantmsh;
- himoya inshootlanda saqlash (boshpana, radiatsiyadan saqlovchi boshpana-RSB);
- shaxsiy saqlovchi vositalardan fovdalanish, radiatsiyadan saqlovchi preparatlardan (ShD-2) fovdalanish;
- zararlangan suv va yemishlardan saqlanish;
- zararlangan joylarda fuqarolami saqlash rejimlariga nova qilish;
-zararlangan joylardan fuqarolami evakuatsiya qilish;
-zararlangan hududlarga odamlami kirhmaslik;
-fuqarolami sanitar qayta ishlovdan o'tkazish, kiyim-kechak. texni- ka. inshootlami dezaktivatsiya qilish.
Radioakliv moddalar bilan zararlangan joylarda odamlami xatti- harakatlari. radiatsiy aviy holatdan kelib chiqib aniqlanadi. bunda:

1. 
   muayyan zararlangan joylarda. odamlar. RSB da bir necha soat- dangacha saqlanishlari va so‘ngra oddiy jnshootlarda bo’lishlari tavsiya etiladi. Ammo korxonalar va yashash maskanlar ishlarini oddiy rejim asosida amalga oshiradilar
   
2. 
   kuchii zararlangan joylardagi fuqarolar himoya inshootlarda uch kungacha saqlanishlari va keyingi to rtinchi kunda oddiy inshootlarda boiishlan mumkin Bunday holatlarda korxona va maskanlar alohida rejimda ishlashlari. ochiq joyda ishlovchilar esa bir necha soatdan. bir necha kungacha ishni toxtatishlari zarur.
   

v) xavfli va juda xavfli shikastlamshda fuqarolar himoya insho- otlarida uch kundan kam bo'lmasliklan hamda oddiy inshootlarda ham tashqariga chiqmasdan saqlashlari kerak. Bunday korxonalarda hamma oziq-ovqat mahsulotlari germetik idishlarda saqlanishi (shkaflarda. shi- shali yoki emalli idishlarda. polietilen qopchalarda) hamda ovqat tayyor- lashda faqat zararlanmagan suvlardan foydalanish lozim.
Kimyoviy zararlanishdan fuqarolami saqlash.
Xavfli kimyoviy korxonalarda fuqarolami saqlashning asosiy uslub­lari quyidagilardan iborat.

• 
  kimyoviy shikastlanish xavfi haqida ogohlantirish;
  
• 
  himoya inshootlanda (boshpanada) saqianish;
  
• 
  shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish:
  
• 
  antidod va SHXP-8 ni qoiiash:
  
• 
  shikastlarigan joylarda yurish-turish rejimlariga rioya qilish;
  
• 
  zararlangan hududlardagi odamlami evakuatsiya qilish:
  
• 
  fuqarolami samtar-qayta ishlash, kiyim-kechak. inshootlami. trans­port va texnikalami degazatsiya qilish.
  

Kimyoviy zararlanish da birinchi navbatda razvedka otkaziladi. bunda avariyaning aniq joyini, KTZM turi. hududning shikastlanish da­rajasi. odamlaming zararlangan o'choqdan yaqin-uzoqligi. shamolning kuchi vayo'nalishini va boshqa ko'rsatkichlar aniqlanadi. Zaharlangan fuqarolarga birinchi uordam berilib. tibbiy yoidam ko‘rsatish shoxobchalanga yotqizitadi. Zararlangan oziq-ovqatlar. suv tekshirilib. degazatsiya qilinadi yoki yo'q qilib yuboriladi. Zararlangan hududda chekish. ichish, himoya vositalansiz vurish ta'qiqlanadi. Zarar­langan hududdan chiqqanda. ochiq qolgan terilar, shaxsiy himoya vosi­talari. kiyim kechakiar SHXP-8 bilan zararsizlantiriladi, so'ngra o‘zlan toiiq sanitar ishiovdan otkazilib. kivim-kechaklar almashtiriladi.

3. 
   Fuqarolarni va fuqaro muhofazasi tizimlarini RQ va KTQ omillari bilan ta’minlash.
   

Har bir obyektning fuqaro muhofazasi shtabi va uning xizmatli boiimlari shaxsiy saqlovchi (lerini hamda nafas organlanni saqlovchi) va tibbiy vositalar bilan ta’minlashni, saqlashni hamda ulami doimiy texnik layyor holda bo'lishligini tashkil etadi.
Shaxsiy saqlovchi vositalaming saqlanishi ish joyiariga yaqin bo'l­gan yerlarda (sex, bolim va boshqalarda) tashkillaslKiriladi. agar sharoit bolmasa. u holda ish joylarining zaxiradagi binolarida. xonalarida saq- lanadi. Tinchlik davrlarida ushbu vositalar vaqti-vaqti bilan laboratoriva ko'rigidan o'tkazilib turiladi.
Shaxsiy saqlovchi va tibbiy' vositalar. birinchi navbatda. favqulodda vaziyatlarda ish bilan mashg'ul boladigan fuqarolarga benladi. Bular- dan tashqari FM uzimlanga kiruvchi fuqarolar resperatorlar bilan ham ta'mmlanadilar. Ishlamaydigan fuqarolar. nafas organlarini saqlovchi oddiy vositalar - paxta dokali taqqichlar va changdan saqlovchi matoli niqoblar bilan ta'minlanadilar. Saqlovchi vositalar bilan zararlangan o'choqlarda (radioaktiv moddalar. zaharli birikmalar, bioto- gik tasirlar va odamga kuchli ia'sir etuvchi moddalar, KTZM bilan shi- kastlangan hududlar) xizmat ko’rsaaivchi fuqarolar muhofazasi tizimlari ta’minlanadi.