Фукаролик жвмияти ваунинг конистуциявий тузилиши

Siyosiy    madaniyat-  milliy  huquqiy  tizimning  elementi  sifatida  jamiyat  va 

shaxsning  huquqiy xolati  sifatida  baxolanishi mumkin  bo’lgan  aloxida ijtimoiy  

xodisa xisoblanadi. 

Siyosiy madaniyatning moxiyatiga oid barcha muammolar atroflicha o’rganilishi 

zarur.  Chunki,  “Jamiyatda  huquqiy  madaniyatni  yuksaltirish  milliy  dasturi”da 

belgilangandek,  “jamiyat  va  davlat  taraqqiyotining  hozirgi  holati  huquqiy 

munosabatlar 

barcha 

ishtirokchilarining 

siyosiy 

madaniyatini, 

huquqiy 

savodxonligini  oshirishni  talab  qilmokda.  siyosiy  madaniyat  huquqiy  bilim, 

huquqiy  etikod  va  izchil  amaliy  faoliyat  mamui  sifatida  jamiyat  va  davlat  oldida 

turgan vazifalarning muvaffakiyatli xal etilishini taminlaydi”

1

. Shu bilan birga , har 

bir  muayyan  xolatda  madaniyatning  turli  kurinishlarini  tushunishda  katiy 

belgilanadigan  u  yoki  bu  jixati  ustun  bo’ladi.  Chunonchi  siyosiy  hayotda 

marifatparvarlikning  shakllanishini  taminlashda  inson  omilining  axamiyatini 

oshirish  nuktai  nazaridan  yondashilganda,  etiborni  avvalo  siyosiy  madaniyatning 

mazmuniga karatish zarurligi matlum bo’ladi. 

Siyosiy  madaniyat  tushunchasi, uning  mazmuni va  tarkibiy  tuzilishi  haqida turli 

qarashlar  mavjud.  Bizningcha,  siyosiy  madaniyatga  berilgan  quyidagi  tarif  katta 

ilmiy  axamiyatga  ega:  “siyosiy  madaniyat  deganda,  jamiyatda  qaror  topgan 

huquqiy  tizimning  darajasini,  davlat  va  hokimiyat  munosabatlari,  fuqarolarningg 

qonunga  bo’lgan xurmati,  davlat  boshqaruvi  va  siyosiy  tizim, siyosiy  huquq va  

erkinliklar  doirasi,  huquq  normalarining  ijro  etilish  darajasi,  huquqqa  rioya 

kilmaganlarga murosasiz bo’lish, konunga itoatkorlik darajasini tushinamiz”

2

. 

                                                      

1

 Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturi T. 1997 y. 

2

 F.Haytboyev.O’zbekiston milliy huquqiy  tizimining shakllanishi.T. TDYuI  2006 26-b 

 

---

 

36 

Jamiyatning  siyosiy  madaniyati  huquqiy  ong,  konuniylik,  konunlarni 

takomillashtirish va huquqiy tajribaning muayyan darajasini aks ettiradigan xamda 

insoniyat  siyosat  soxasida  yaratgan  butun  boyliklarini  kamrab  oladigan  ijtimoiy 

madaniyatning bir turi sifatida qaraladi. Aslida, bu uning  huquqiy tafakkur, yuridik 

texnika  va  huquqiy  tajribaning  mujassamlantirilishidir.  U  amal  kilayotganda  va 

uning tarkibiy kismlari rivojlantirilayotganida huquqning o’ziga, huquqiy amaliyot, 

huquqiy  munosabatlarga,  konuniylik  va  huquqiy  tartibotga,  huquqiy  ijodkorlik  va 

huquqni  qo’llash,  shuningdek,  boshqa  huquqiy  faoliyatlarga,  davlat  hokimiyati 

munosabatlariga va  butun ijobiy huquqiy borlikka singib ketadi. 

Siyosiy  madaniyat  insonsiz,  uning  dunyoqarashini  belgilovchi  faoliyatsiz, 

bunday faoliyat va tafakkurning progressiv yunalishisiz  mavjud bo’la olmaydi. U 

jamiyatda  huquqiy  reallikning  huquqiy  amal  qilinishi  va  rivojlanishidagi  muxim 

jihatlarini qamrab oluvchi, anik belgilangan maksadlarga qaratilgan ijtimoiy xodisa 

sifatida  namoyon  bo’ladi.  Shuningdek  ,  huquqiy  vositani  qo’llashda  shaxs  va 

jamiyatni progressiv rivojlantirishga alohida etibor berish lozim. Siyosiy madaniyat 

fakat  ijtimoiy  taraqqiyot  doirasidagina  to’lik  holda  tushunilishi  mumkin.  Asl 

siyosiy madaniyat tarixiy ijobiy huquqiy tajribani etiborga olmasdan mavjud bo’la 

olmaydi.  

Jamiyatning  siyosiy  madaniyati  ko’pincha  siyosiy  voqyelikning  qimmatli 

bo’lagi,  uning    rivojlanishi  darajasi  sifatida  namoyon  bo’ladi.  U  ilg’or  va  ijobiy 

marifatparvarlikning siyosiy kadriyatlarini kamrab oladi