Фуқаролар учун бюджетни

Танзаниянинг 
фуқаролик бюджети 
– бу молия соҳасида мамлакат ҳукумати ҳаракатларининг босқичма-
босқич режаси. У мамлакатнинг стратегик устуворликларини белгилашдан бошланади. 
Бунда тегишли ҳужжатларга ҳавола қилинади. Улар орасига "беш" йиллик режа ва 2025 
йилгача мамлакатни ривожлантириш стратегияси бор. Сўнгра мақсадлар белгиланган 
ҳолда макроиқтисодий кўрсаткичлар шарҳи берилади. Мақсадлар номолиявий ва 
молиявий кўрсаткичлар бўйича ҳукумат эришмоқчи бўлган ниятларни ифодалайди. Булар: 
ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши, қамбағаллик даражаси, инфляция суръатлари, валюта 
захиралари миқдори, пул массаси ўсиши суръатлари, валюта курси ва шу кабилар. 
Шундан кейин қабул қилиниши керак бўлган солиқ ва бюджет сиёсати чоралари саналади. 
Харажат қисмида "бошланган лойиҳаларни тугаллаш" биринчи банд этиб белгиланган, 
шундан кейин молиявий менежмент ва назоратни кучайтириш, давлат харидлари 
тизимини такомиллаштириш бўйича бир қанча чоралар мўлжалланган. Режалаштирилган 
харажатлар дастлаб уларнинг иқтисодий табиатига кўра кўриб чиқилади: операция 
харажатлари, капитал қўйилмалар, иш ҳақи тўлаш, бошқа харажатлар, сўнгра эса энг 
устувор секторлардан бошлаб секторлар бўйича харажатлар. Секторлар бўйича 
харажатларни кўриб чиқишда маблағлар манбаи, масалан, "бошланғич мактаблар 
ўқитувчиларига иш ҳақи тўлашга муниципал тузилма трансферти" кўрсатилади. Айрим 
харажатларни секторлар бўйича бўлиш имкони йўқ ва улар секторлараро харажатлар 
сифатида қаралади, масалан, бандликка кўмаклашиш, демократияни ривожлантириш ва 
зарур тарзда бошқариш. Брошюранинг охирида ахборот манбалари рўйхати ва сайтларга 
ҳаволалар, кичик сўровнома эълон қилинади. Сўровномада ўқувчига бюджет бўйича ўз 
ғоялари, саволлари, таклифлари ва шарҳларини баён қилиш таклиф этилади ва "ушбу 
ахборотни нима қилиш кераклиги" тўғрисида маълумотнома берилади. Маълумотномада 
ўз саволлари ва таклифлари билан қўшимча ахборот учун қаерга мурожаат қилиш 
кўрсатилган. Танзаниянинг ушбу бюджети фуқаролик жамиятини ривожлантириш ва 
аҳолини бюджет жараёнига жалб этиш учун давлат молиялари муаммоларини муҳокама 
қилишда фуқароларнинг иштирок этишидан давлат органларининг манфаатдорлигини 
кўрсатиш ҳамда уларга ўз фикрини ифодалаш имконини берадиган оддий ва очиқ баён 
қилинган ахборотни бериш муҳимлигини кўрсатади.