Фуқаролар учун бюджетни

 
4.2.
Бюджет даромадлари. 
Ушбу кичик бўлимда йирик манбалар –давлат 
аҳолидан ва ташкилотлардан ундирадиган солиқлар (жисмоний/юридик 
шахсларнинг даромадларидан олинадиган солиқ, акциз солиғи, ҚҚС, ер қаъридан 
фойдаланувчилар учун солиқлар ва ҳоказолар) ва солиқ бўлмаган даромадлар 
бўйича даромадлар кўрсатилади. Улар бюджетда қандай улушни ташкил этиши, 
қандай йиғилиши тушунтирилади, солиқлар ставкалари, ўтган йилга нисбатан 
ўзгаришлар кўрсатилади.
 
4.3.
Бюджет харажатлари. 
Ушбу кичик бўлимда давлатнинг турли 
функцияларини бажаришга сарфланадиган харажатлар кўрсатилади. Харажатлар 

---

22 
асосий функциялар бўйича агрегатланган ҳолда тақдим этилади, бироқ улардан 
жорий йил бюджети қабариб кўрсатиладганлари батафсилроқ ифодаланиши 
мумкин. Бунда айнан фуқароларнинг ҳолатига тўғридан-тўғри таъсир қиладиган 
харажатларни, масалан, бирламчи тиббий ёрдамга, болалар боғчаларига, 
мактабларга, олий таълим муассасаларига, газлаштиришга ва сув таъминотига, 
аҳолининг ижтимоий заиф қатламларини ижтимоий қўллаб-қувватлашга ва 
ҳоказоларга сарфланадиган харажатларни кўрсатиш муҳимдир. Шунингдек, бунда 
ушбу харажатлар фуқароларга қандай таъсир қилишини кўрсатиш муҳимдир. 
Масалан, ихтисослшатирилган тиббиёт марказларининг янги асбоб-ускуналар 
билан жиҳозланиши муносабати билан касалликларга эртароқ босқичларда ташхис 
қўйиш ва уларни аниқлаш яхшиланади. Натижада муайян касалликларга чалиниш 
(ўлим) камаяди. Шунингдек, харажатлар ўзининг иқтисодий табиатига қараб 
кўриб чиқилади: иш ҳақи тўлаш, операцион харажатлар, капитал маблағлар. 
4.4.
Бюджет баланси (профицит/тақчиллик). 
Ушбу кичик бўлимда 
профицит/тақчиллик суммаси кўрсатилади ва унга изоҳ берилади. Изоҳни кенг 
аудиторияга (мутахассисларга эмас) Давлат бюджети ҳолатига оид масалаларни 
қулайроқ тушунтириб бериш учун Давлат бюджети балансини оилавий бюджет 
баланси билан таққослаш ёки бошқа ўхшашликлар асосида қуриш мумкин. 
Тақчиллик ҳақида сўз борганда молиялаштириш манбалари кўрсатилади ва ҳаддан 
ортиқ қарз юзага келмаслиги учун қандай чора-тадбирлар кўрилаётганлигига изоҳ 
берилади.
4.5.
Давлат қарзи. 
Давлат қарзи ҳолати фуқароларга тўғридан-тўғри 
алоқадор, чунки қарз уларнинг бўлажак даромадларидан ушбу даромадларидан 
йиғиладиган солиқлар шаклида тўланади. Давлат қарзи тўғрисидаги ахборот 
қарзнинг трендидан келиб чиққан ҳолда у ҳақда фуқароларнинг умумий 
тасаввурга эга бўлишлари учун аста-секин кўпайтириб борилади. 
4.6.