From Vikipediya Jump to navigationJump to search

10.2-расм. Абсолют қора жисмнинг нурланиш жадаллигини тўлқин узунлиги ва температурага боғлиқлиги

Вин қонуни. 10.2-расмдан кўриниб турибдики, жисмнинг температураси орттирилса, унинг нур тарқатиш жадаллигининг максимуми қисқа тўлқин томонга силжийди. Бу қонуниятни В. Вин 1893 йили таклиф этган ва унинг математик ифодасини берган:
_мах=0,0028989/Т
Кирхгоф қонуни. Абсолют қора ва кулранг жисмларнинг иссиқлик нурларини ютиш ва тарқатиш хоссалари орасидаги боғланишни Г. Кирхгоф 1882 йили ўрганиб, қуйидаги қонуниятни очган:

бу ерда Е₀(Т) – абсолют қора жисмнинг нурланиш хусусияти.
Жисмнинг нур чиқариш (нурланиш) хусусиятининг ютиш хусусиятига нисбати жисмнинг табиатига боғлиқ эмас ва бир хил температурадаги барча жисмлар учун бир хил бўлиб, шу температурадаги абсолют қора жисмнинг нурланиш хусусиятига тенг.
Ламберт қонуни Жисм сочаётган нурланиш энергияси фазода ҳар хил жадаллик билан тарқалади. Нурланиш жадаллигини йўналишга боғлиқлигини белгилайдиган қонунга Ламберт қонуни деб айтилади.
Ламберт қонунига асосан, абсолют қора жисм сиртидан турли йўналишлар бўйича нурланаётган энергия миқдори, берилган йўналиш ва жисм сиртига туширилган нормал ўртасидаги бурчакнинг косинусига пропорционалдир.
E=E_ncоs, (10.12)

Бу ерда E_n – нормал бўйича нурланиш энергияси.

Газларнинг нурланиши

Газларнинг нурланиши қаттиқ жисмларнинг нурланишидан кескин фарқ қилади. Бир ва икки атомли газларнинг (водород, кислород, азот, гелий ва бошқалар) нур чиқариш ва ютиш хусусиятлари нихоятда кичик. Улар иссиқлик нурлари учун шаффоф ҳисобланадилар. Уч ва кўп атомли газларнинг (СО₂, Н₂О ва бошқалар) нурланиш ва нур ютиш хусусиятлари юқори бўлиб, бундан амалда фойдаланилади.
Газларда нурли иссиқлик алмашинувининг бошқа хусусиятларидан бири шундан иборатки, нур чиқариш ва ютиш жараёнида газнинг барча микрозарралари иштирок этади. Маълумки, қаттиқ жисмларда эса, аниқ бир сирт иштирок этади. Бу хусусият эса, газлардаги иссиқлик алмашинувини ҳисоблашни мураккаблаштириб юборади.