Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

 
22-rasm. 
Er qobig‘ini tashkil qiluvchi uchta asosiy genetik tipdagi - magmatik, cho‘kindi va metamorfik 
jinslarni hosil bo‘lishini konseptual sxemasi (S K.Haldar,Josip Tisljar). 
SHartli belgilar: MIS- magmatik intruziv jinslar.VS- vulkanogen jinslar. MS -metamorfik 
jinslar.S –cho‘kindi jinslar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

107 
Asosiy omillar – bosim va xarorat 
 
 
 
 
 
 
 
Flyuid oqimlar
- 
 
eritma, gaz, issiqlik oqimi 
 
Mantiya
 
Tog’ jinslari 
Magmatik tog’ jinslari 
Cho’kindi tog’ jinslari 
Metamarfik tog’ jinslari 

---

108 
Kimyoviy tarkibi yaqin bo‘lgan magmatik va cho‘kindi jinslar hisobiga bir-xil 
bosim va harorat sharoitida bir-xil metamorfik jins hosil bo‘ladi. 
Regional metamorfizmni amfibolit fatsiyasida liparit va alevrolit hisobiga 
gneys hosil bo‘ladi 
Metamorfik jinslarni o‘rganish katta ahamiyatga ega, chunki ular bilan ko‘p
foydali qazilma konlari bog‘langan. Tog‘ jinslarining metamorfizmi deb, teksturaviy, 
strukturaviy, mineralogik va kimyoviy o‘zarishga olib keladigan har qanday 
jarayonga aytiladi. 
Metamorfizmni asosiy omillariga: haroratni, gidrostatik va bir tomonlama 
bosimning oshishi, pastdan ko‘tarilgan eritma va gazlarning ta’siri kiradi. Haroratning 
oshishi tog‘ jinslari haroratining oshishi, radioaktiv elementlarning parchalanishi va 
jinslarni erning chuqur qismlarga tushib qolishi bilan bog‘langan. 
CHuqurga tushish bilan har 33 m da harorat o‘rtacha 1
0
S ga oshadi. Gidrostatik 
bosim kontinentda har bir km da 270 atm. ga oshadi. Metamorfizm quyidagi turlarga 
bo‘linadi: regional va lokal metamorfizm, dinamometamorfizm, kontakt 
metamorfizm, avtometamorfizm.