Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

Singenetik konlar.

Epigenetik konlar.

Singenetik konlarda foydali qazilmalar tog‘ jinsi bilan bir vaqtda, bir hil geologik sharoitda hosil bo‘ladi. Bu konlarga toshko‘mir, tuz qatlamlari, boksitlar misol bo‘la oladi.
Epigenetik konlar esa asosan tog‘ jinslari hosil bo‘lgandan keyin butunlay boshqa geologik jarayonda hosil bo‘ladi. Bu konlarga misol qilib magmadan keyin hosil bo‘lgan konlarni keltirish mumkin. Bunday konlar ko‘pincha turli tog‘ jinslarining darzliklarida tomirsimon holda joylashadi.
Konlar uch o‘lcham (uzunligi, bo‘yi, chuqurligi)ga ega bo‘ladi. SHu o‘lchamga qarab foydali qazilma konlarining ruda gavdalari quyidagi shakllarga bo‘linadi.

1. 
   Izometrik shaklidagi – taraflama o‘lchamlari bir biriga yaqin bo‘lib, bu shakldagi konlar ko‘p tarqalgan emas.
   
2. 
   Plita shaklidagi – asosan ikki o‘lcham bo‘yicha cho‘zilgan (uzunasi va eniga), uchinchi o‘lchami (qalinligi) kichik ruda gavdalari.
   
3. 
   Truba (ustun)shaklidagi – asosan bir o‘lchamli (chuqurligi) bo‘yicha cho‘zilgan, qolgan ikki o‘lchami kichik ruda gavdalari.
   

I z o m e t r i k sh a k l i d a g i r u d a g a v d a l a r i.
Bu tip ruda gavdalarigaquyidagilarkiradi:
SHtokverk – ko‘pincha turli tomonga qarab yotgan o‘zaro kesiluvchi rudali tomirchalarning to‘plami. Bu rudali tomirchalar asosan tog‘ jinslarining darzliklarida yoki intruziv massivlarning yuqori qismlarida joylashadi (1-rasm). SHtokverk shakli qalay, volfram, molibden va mis konlari uchun harakterlidir.
SHtok – ruda gavdalarining noto‘g‘ri (izometrik) shakli bo‘lib, ko‘pincha xrom, mis va ba’zi polimetall (Pb,Zn) konlari uchun harakterlidir.
Uya deb, ko‘pincha uncha katta bo‘lmagan (ko‘ndalang kesimi 10 metrgacha etadigan) minerallar to‘plamiga aytiladi. Bu tipdagi ruda gavdalari o‘ta asosiy tog‘ jinslari bilan bog‘langan platinali va nordon magmatik jinslarida uchraydigan pegmatitlarga xosdir.