Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

ZnS]
Zn2+
+Cu
2+
 
→
 
ZnS]
Cu2+
+Zn
2+
 
CuS monoqatlami hosil bo‘lishi bilan almashinuv to‘xtaydi. 
Misning maksimal adsorbsiyalanishi pH 6 bo‘lganda kuzatiladi. Tarkibida 
kam miqdorda temir bo‘lgan sfaleritni flotatsiyalash uchun uning yuzasida 
22-25% ga yaqin CuS monoqatlam so‘rilishi yetarli hisoblanadi. Tarkibida 
ko‘p miqdorda temir bo‘lgan sfalerit uchun o‘ta mustahkam sorbsiyali 
qatlam zarur. Mis ionlari bilan sfaleritning boshlangich faollashtirish 
yig‘uvchi reagentning so‘rilishini yaxshlaydi va uning birlashish 
mustahkamligi ancha oshiradi.
Faollantirilgan 
sfalerit 
sianidlar 
bilan 
tazyiqlanadi. 
Bu 
faollashtiruvchi mis ionlarini sfalerit yuzasidan yo‘qotish orqali amalga 
oshiriladi. 
Amaliyotda selektiv flotatsiyalashda sfaleritni tazyiqlash uchun 
sianid va rux kuporosini birgalikda qo‘llash juda keng tarqalgan, ularning 
ta’siri sfaleritda hosil bo‘lgan ksantogenatlarning erishi bilan bog‘liq. 
Sfaleritni tazyiqlashda sianid va rux kuporosi aralashmasining nisbati 1:2 
dan 1:10 gacha oraliqda bo‘lib, pH 7,5–9 muhitda sianidning sarfi 1 t 
rudaga 25–150 g ni tashkil etadi. 
Bulardan 
tashqari 
flotatsiya 
amaliyotida 
sfaleritni 
taniqli 
tazyiqlovchilariga sulfidli gazlar, sulfid kislotasi, natriy sulfidi va bisulfiti, 
shuningdek natriy sulfidi va rux kuporosi qo‘shilmalari kiradi. 

---

188 
Oksidlangan rux minerallari, ayniqsa smitsonit va kalamin juda yomon 
sulfadlanadi. Bundan tashqari, bu minerallar rangli metallar rudalarida 
oksidlanish zonalarida uchraydi. U yerda faqat oddiy temirdan iborat 
minerallar (limonit) emas, balki eriydigan tuzlar ham bo‘lib, ular oksidli 
minerallarni flotatsiyalanish xususiyatini tenglashtiradi va ularning 
selektiv flotatsiyalanishini birqancha murakkablashtiradi. 
Oksidlangan rux minerallarining sulfidilash jarayoni natriy sulfidi 
bilan amalga oshirilib, u kichik pH muhitda va 50–60 °C haroratda 
faollashtiruvchi reagent (mis kuporosi) ishtirokida bir qancha yaxshilanadi. 
Bunday sharoitda smitsonit va kalaminni sulfidlantirilgandan keyin 
ksantagenatlar bilan flotatsiyalanishi mumkin. 
Smitsonit va kalaminni flotatsiyalanishining eng yuqori natija 
berishi kation yig‘uvchilarini (birinchi navbatda to‘g‘ri zanjirli alifatik 
aminlarni) qo‘llanilishi orqali ta‘minlanadi. Bu yig‘uvchilarning 
adsorbtsiyalanishi minerallarni mis kuporosi yoki natriy sulfidi bilan 
ishlov berilgandan keyin yaxshilanadi. Bu Italiya fabrikalari amaliyotida 
ma’lum bo‘ldi. 
Mis-rux rudalari selektiv flotatsiya o‘tkazish nuqtayi nazaridan 
qaralganda murakkab hisoblanadi. Yuqorida ta‘kidlanganidek, bu ularning 
murakkab moddiy tarkibi bilan, qimmatbaho minerallarning donadorlik 
xarakteristikasiga hamda mis va rux minerallarining flotatsiyalanish 
xususiyatlarining bir biriga yaqinligi bilan izohlanadi. Mis-rux rudalari 
tug‘ri selektiv yoki kollektiv-selektiv flotatsiya sxemalarida boyitiladi.