|
Umuman olganda, to'lov balansining o'zgarishi "chiziq ostida" ko'rsatilgan zaxira aktivlari quyidagi aktivlarning yig'indisini aks ettiradi:
• Monetar oltin - Markaziy bank yoki hukumat kassalarida bo'lgan, kamida 995/1000 namunali oltin, uni istalgan vaqtda jahon bozorida yoki xalqaro tashkilotlarda chet el valyutasiga sotish mumkin. Monetar bo'lmagan oltin har qanday rezidentga tegishli bo'lishi mumkin va u zaxira aktivi hisoblanmaydi. Monetar organlar pul zaxiralarini monetizatsiya qilish yo'li bilan ko'paytirishi mumkin - qazib olingan oltinni davlat zaxiralariga sotib olish va xususiy bozorlarda tovar oltini sotib olish. Monetar idoralar, shuningdek, pulning bir qismini zaxiradan sotishi va shu bilan uni demetizatsiya qilishi mumkin.
• Pul olishning maxsus huquqlari (SDR) - XVJ tomonidan chiqarilgan, ularning kvotalariga muvofiq a'zo davlatlar o'rtasida taqsimlanadigan va chet el valyutasini sotib olish, kreditlar berish va to'lovlarni amalga oshirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan sun'iy zaxira aktivi. Mamlakatlar SDRlarni bir-birlaridan sotib olishlari, SDRlarda to'lovlarni amalga oshirishlari mumkin. Biroq, SDRlar dunyodagi zaxira aktivlarining 3 foizidan ko'prog'ini tashkil etadi va amaliy maqsadlar uchun muhim rol o'ynamaydi.
• XVFdagi zaxira pozitsiyasi - mamlakatning XVFdagi zaxira transhining (ulushining) va XVFdan ushbu mamlakat oldidagi qarzining yig'indisi. Zaxira transh XVF kapitalidagi mamlakat kvotasining 25 foizini tashkil qiladi va uni mamlakat hech qanday shartlarsiz qaytarib olishi mumkin. Xalqaro valyuta fondining krediti hisoblanmaydigan zaxira transhchili doirasida milliy valyutaga chet el valyutasini sotib olish, shuningdek, XVF krediti olish, sotib oluvchi mamlakat zaxira aktivlarining ko'payishiga olib keladi.
• Valyuta aktivlari - odatda norezidentlarga xorijiy valyuta, bank depozitlari, davlat qimmatli qog'ozlari, boshqa qimmatli qog'ozlar, moliyaviy derivativlar, xususiy korxonalar aktsiyalari va da'volar ko'rinishidagi talablardan iborat bo'lgan xalqaro aktivlarning eng muhim qismi. milliy va xorijiy Markaziy banklar, shuningdek davlat organlari o'rtasida tuzilgan shartnomalar.
• Boshqa talablar - Markaziy bankning xalqaro aktivlari ta'rifiga kiritilishi mumkin bo'lgan chet el valyutasidagi barcha boshqa talablarni (pul mablag'lari yoki depozitlar) yoki qimmatli qog'ozlarni o'z ichiga olgan qoldiq toifasi.
Istisno mablag’
Ko'pgina mamlakatlarda va ko'pincha, hokimiyat to'lov balansini tartibga sola olmaydigan holatlar yuzaga keladi: tovar va xizmatlar yetkazib berish uchun, shuningdek, o'tgan qarzlar uchun yaqinlashib kelayotgan to'lovlar hozirgi kapital oqimidan kattaroq bo'lib chiqadi. Mamlakat tashqi majburiyatlarini to'lay olmaydi. Bu to'lovlarni kechiktirishga olib keladi, kreditorlar bilan munosabatlarni murakkablashtiradi va yangi moliyalashtirishni to'xtatadi. Vujudga kelgan inqiroz to'lov balansi inqirozi deb nomlanadi va tahliliy jihatdan umuman salbiy to'lov balansi sifatida ko'rsatiladi, uni joriy yilda zaxira aktivlarining zaxiralarini kamaytirish orqali qoplab bo'lmaydi, chunki ular shunchaki yetarli emas, yoki ular qonuniy ravishda ushbu maqsadlar uchun ishlatilishi mumkin emas. Zaxiralarning keskin qisqarishi va to'lov balansi defitsitining oshishi bilan tavsiflangan bunday vaziyatda mamlakatlar eksklyuziv moliyalashtirishga murojaat qilishlari mumkin.
Istisno moliyalashtirish - bu saldoni an'anaviy usullar bilan moliyalashtiriladigan darajaga tushirish maqsadida, xorijiy sheriklari tomonidan kelishilgan va qo'llab-quvvatlanadigan salbiy to'lov balansini moliyalashtirishda qiyinchiliklarga duch kelayotgan mamlakat tomonidan amalga oshiriladigan operatsiyalar.
Istisno moliyalash operatsiyalari to'lov balansining har qanday davrida amalga oshirilishi mumkin va odatda alohida guruhga ajratilmaydi. Ularning eng ahamiyatlisi quyidagilar:
Qarzni kechirish - kreditorning ixtiyoriy ravishda rad etishi qarzdorning kreditor mamlakat va qarzdor mamlakat o'rtasidagi tegishli shartnomasida belgilangan qarz summasining bir qismidan yoki bir qismidan. To'lov balansida qarzni bekor qilish kapital hisobvarag'ida kapital o'tkazmasi sifatida ko'rinadi.
Qarz / kapitalni almashtirish - odatda almashinuv nominaldan past, qarzdor mamlakatidagi kompaniyalar aktsiyalari bo'yicha muddati o'tgan qarzlar va boshqa qarz majburiyatlari. Bunday bitimlar juda ko'p o'ziga xos shakllarga ega bo'lishi mumkin, ammo ularning iqtisodiy ma'nosi bir xil: qarzdor tomonidan qoplanishi mumkin bo'lmagan qarz majburiyatlari qarzdorning mol-mulkidagi ulushga kreditor bilan almashtiriladi.
To'lov balansini to'lash uchun qarz olish (to'lov balansiga bo'lgan ehtiyojlar uchun kreditlar) - alohida holatlarda to'lov balansini moliyalashtirish uchun davlat idoralari va Markaziy bank tomonidan boshqa mamlakatlardan olingan kreditlar. Ushbu guruhga XVF tomonidan berilgan kreditlar kiradi.
Qarzni qayta to'lash - bu amaldagi kelishuv shartlarini o'zgartirish yoki yangi kelishuvni tuzish, dastlab kelishilgan to'lov shartlarini yangilariga almashtirishni nazarda tutadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
