Фото: «Newsline»

 16.04.2018 07:31 0 1789 

Фото: «Newsline»
Мобиль телефон ҳаётимиз, фаолиятимизнинг ажралмас қисмига айланди. Усиз келажагимизни тасаввур ҳам қила олмаймиз. Аммо интернет шиддат билан ривожланаётган бир даврда глобал тармоқ ва бошқа йўллар орқали хавф солиши мумкин бўлган турли хуружлар мобиль алоқани ҳам четлаб ўтмайдики, бугун айнан мобиль телефон ва ундаги маълумотларга йўналтирилган хатарлар ва улардан ҳимояланишга тўхталамиз.
Қандай тузилган ва ишлайди?
Мобиль алоқа тизимлари хизмат кўрсатадиган ҳудудни қамраб оладиган ячейкалар (соталар) кўринишида яратилади. Ҳар бир ячейканинг марказида ўз ячейкаси доирасида барча мобиль станцияларга хизмат кўрсатувчи база станцияси жойлашади. Абонентнинг ҳаракатланишида тизимнинг ячейкалари орасида битта база станциядан бошқасига хизмат кўрсатишни узатиш – эстафетали узатиш (handover) амалга оширилади.
Барча база станциялари ажратилган симли ёки радиореле алоқа каналлари орқали мобиль алоқасининг коммутация маркази билан уланган. Мобиль алоқа тизимларининг ўлчамлари катта бўлган ҳолда уларда қўшимча коммутация марказлари жойлаштирилиши мумкин. Коммутация марказидан умумий фойдаланишдаги телефон тармоғига чиқиш мавжуд, у орқали мобиль алоқа тизими билан ўзаро ҳаракат амалга оширилади. Абонент бошқа мобиль алоқа тизими ҳудудига ўтганида унга хизмат кўрсатиш битта мобиль алоқа тизимидан бошқасига ўтказилади, яъни роуминг амалга оширилади. 
Нималар ҳимояланади?
Мобиль алоқа тизимларини ҳимоялашдан асосий мақсадлар қуйидагилар:

• 
  мобиль алоқа тизимлари барча бўғинларининг (тинчлик пайти, алоҳида ва фавқулодда вазиятларда) ахборот хавфсизлигини ташқи хавфлардан ҳимоялаш;
  
• 
  шахс, жамият ва давлатнинг мобиль алоқа тизимларида айланадиган маълумотлари махфийлигини сақлашга оид ҳуқуқлари бузилишининг олдини олиш;
  

Мақсадларга асосланган ҳолда мобиль алоқа тизимларида маълумотларни ҳимоя қилиш вазифалари шакллантирилади:

• 
  ахборот хавфсизлигининг ички ва ташқи хавфларини аниқлаш ва башорат қилиш, уларнинг олдини олиш ва бартараф қилиш бўйича иқтисодий асосланган чора-тадбирлар комплексини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
  
• 
  республика миқёсида мобиль алоқа тизимларида маълумотларни ҳимоя қилиш бўйича ягона сиёсатни шакллантириш;
  
• 
  мобиль алоқа тизимларида маълумотларни ҳимоя қилишда қўлланадиган усуллар ва воситаларни такомиллаштириш ва стандартлаштириш;
  

маълумотларни ҳимоя қилиш соҳасидаги фаолиятни давлат бошқаруви (лицензиялаш) механизмини яратиш ва амалга ошириш ҳамда мобиль алоқа тизимларини сертификациялаш тизимининг ва уларнинг таркибига кирувчи ҳимояланган техник воситалар, маълумотларни ҳимоялаш воситалари ҳамда қўлланиладиган ҳимоя чоралари самарадорлигини назорат қилиш воситаларининг фаолият юритишини таъминлаш.
Ҳар бир алоҳида мобиль алоқа тизимидаги маълумотларни ҳимоя қилиш тизими ҳамда унинг тузилиши ва амалга оширилишига ёндашув индивидуал ҳисобланади. Бироқ ҳар бир ҳолатда мобиль алоқа тизимидаги маълумотларни самарали комплекс ҳимоясини яратиш учун қуйидагилар зарур:

• 
  Ҳимояга муҳтож маълумотларнинг заифлигига таъсир кўратувчи барча омилларни аниқлаш, яъни мобиль алоқа тизимига бўлган хавфлар моделини қуриш ва чиқиб кетиш каналларини аниқлаш.
  
• 
  Хавфларни аниқлашга қаратилган маълумотларни ҳимоя қилиш усулларини асослаш.
  
• 
  Эҳтимолли маълумотлар чиқиб кетишидан бўлган зарарни минималлаштиришга асосланган мобиль алоқа тизимидаги маълумотларни ҳимоя қилиш вазифаларининг сифатли ечимини таъминловчи комплекс тизимни яратиш.