Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari Reja

Fonemalarning differensial belgilari ularni bir-biridan farqlash uchun xizmat qiladigan

alomatlaridir. Masalan, «k» undoshi o‘zining jarangsizligi bilan jarangli «g» dan ajralib turadi,

demak, «k»ning jarangsizligi, «g»ning esa jarangliligi bu ikki fonemaning differensial

(farqlanadigan) belgilari sanaladi. Differensial belgilar fonemalarning fonologik xususiyatini

belgilaydi - so‘zning fonetik qobig‘i va shu orqali uning ma`nosini farqlash uchun xizmat qiladi:

kul va gul so‘zlarining ma`nolari ayni shu ikki fonemaning differensial belgilari (birining

jarangsiz, ikkinchisining esa jarangli ekanligi) tufayli farqlanmoqda. Differensial belgilar faqat

jaranglilik va jarangsizlik jihatidangina emas, balki fonemalar artikulyatsiyasiga bog‘liq holda

tarkib topishi ham mumkin: «b» - lab-lab undoshi, «d» - til oldi(dental) undoshi. Artikulyatsiya

ornidagi bu tafovutlar bor va dor so‘zlarining fonetik qiyofasini va ma`nolarini farqlamoqda;

«q»- portlovchi, «x»- sirg‘aluvchi. Artikulyatsiya usulidagi bu tafovutlar qol va xol so‘zlarining

tovush tarkibi va ma`nolarini farqlash uchun xizmat qilmoqda.