Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari Reja

Fonemika.

Fonemika yuqorida aytib o‘tilganidek, fonologiyaning bir qismidir, u fonlarning

fonemalarga birlashuvini o‘rganadi.

Fonema so‘zlar, morfemalar va grammatik shakllarning tovush qobig‘ini farqlash orqali

ularning ma`nolarini tafovutlash vazifasini bajaradigan eng kichik segment birliqdir. Masalan, or

so‘zi tarkibida ikkita segment birlik («o» va «r» fonemalari) bor, zor, ozor, bozor, so‘zlari

tarkibida esa ularning soni ko‘proq: qta («zor»da),4ta(«ozor»da) va ota’ («bozor»da) kabi. Bu

holat yuqoridagi so‘zlarning tovush qobig‘ini (fonetik qiyofasini) va ma`nosini farqlash imkonini

bermoqda. Bunday holni «-man» va «-san» morfemalarida, boraman va borasan kabi

grammatik shakllarda ham ko‘ramiz: ularda fonemalar miqdori ortmasa-da, fonema turlari

o‘zgarmoqda («-man»da «m» fonemasi, «-san»da esa «s» fonemasi qo‘llangan), natijada

morfema va so‘z shakllarining tovush qobig‘i va ma`nolari farqlanmoqda.