Fonetika Hurmatli bo‘lajak talabalar, bugun sizlar bilan fonetika bo'limini boshlaymiz avvalo, sizlar (avval tayyorlangan bo'lish-bo'lmasligingizdan qat`i nazar) quyida berilgan savolni ishlashga harakat qilib ko‘rasizlar

1.qulog`ing, 2.tirsagi, 3.sanoq, 4.og`rig`i, 5.ilig`imsan, 6.qiynog`ingiz, 7.chizig`idan, 8.yuragingiz
Javobingizni quyidagi ochiq joyda yozib qoldiring:


ESLATMA: Ot so`z turkumi mavzusida tuzilishi jihatdan takroriy otlarda fonetik hodisa borligi aytib o`tilgan: bug`doy-mug`doy, idish-pidish, paqir-saqir…
Sifat turkumi mavzusida ham sifatning orttirma darajasi hosil qilinganida fonetik hodisa sodir bo`lishi aytib o`tilgan: qip-qizil, yam-yashil, ko`m-ko`k, kap-katta…
Olmosh so`z turkumi mavzusida “uncha-muncha” so`zi takroriy olmosh ekanligi va tarkibida fonetik hodisa mavjud ekanligi aytilgan.
Barchangizga ma’lumki, o`zbek tilining asosiy imlo qoidalari 1995-yilning 25-avgust sanasida 339-sonli qarori asosida qabul qilingan va bu manbada “qayoqda”, “qayerda” so`zlarida fonetik hodisaning borligi, ya’ni sirg`aluvchi jarangli “y” undoshining tushishi aytib o`tilgan. Mana o`sha nazariy ma’lumot:
Hamma, har, hech, bir, qay, u, bu, shu, o`sha so`zlari o`zidan keying yoki oldingi so`zdan ajratib yoziladi: hamma vaqt, har kim, hech qaysi, qay kuni, u yerdan, shu yqdan, o`sha yoqqa kabi. Lekin birpas, biroz, birato`la, birvarakayiga, birmuncha, buyon so`zlari qo`shib yoziladi. Shuningdek, “qay” so`zi “yoq”, “yer” so`zlari bilan ishlatilganida bitta “y” tovushi tushadi va bu so`zlar qo`shib yoziladi: qayoqda, qayerga kabi.


M O R F E M I K A (so'z tarkibi)

So'zning eng kichik ma'noli qismlarini o'rganadigan tilshunoslik bo'limiga MORFEMIKA (so'z tarkibi) bo'limi deyiladi.

Bu mavzu haqida ma'lumot berishdan oldin sizlarga bitta savol berib o'taman, avval tayyorlanganlar ishlab ko`rishi majburiy, avval tayyorlanmaganlar esa mavzu yakunlanganidan keyin tushunib ishlashlari mumkin:

SAVOL: Tobe qismidagi barcha morfemalar omonimlik xususiyatiga ega bo'lgan so'z birikmalarini belgilang.