Folklorshunoslikka

shunoslik”  yo‘nalishini  boshlab  berdi.  Uning  “Qiyosiy  mifologiya 
bo‘yichatajribalar” (1856) nomli asarida etimologik asosi hind-yev- 
ropa  bobo  tilidagi  o‘zak  leksemalarga  borib  taqaladigan  mifonim- 
lar tahlil qilingan.  U  miflarning qadimiy  ildizlarini animizm, magik 
rituallar yoki totemizm bilan emas, balki ibtidoiy odam tilining lek- 
sikasidan  izladi.  Uning  fikricha,  mifologiyaning  yuzaga  kelishiga 
qadimgi  odamlar  dunyoqarashi  va  intellektining  soddaligi  emas,
35
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

balki  ibtidoiy tilning o ‘ziga xos  tabiati  asos  bo‘lgan.  Ibtidoiy  odam 
tilida narsa-hodisalarni  ifodalovchi  so‘zlarning  ko‘plab  sinonimlari 
mavjud bo‘lgan va davrlar o'tishi  bilan  ana  shunday  sinonimlardan 
ba’ziïarining asil ma’nosi unutilgan. Arxaik tilga mansub so‘zlaming 
keyingi avlodlar uchun tushunarsiz boMib qolishi, ya’ni semasiologik 
o ‘zgarishIar  (M.Myuller  ta’biri  bilan  aytganda,  “tilning  kasalligi”) 
esa miflarning kelib chiqishi uchun zamin hozirlagan.
Paleolingvistika  va  qiyosiy  filologiya  metodlaridan  unumli  foy- 
dalangan M.Myuller miflar mohiyatini  osmon yoritqichlarining  ilo- 
hiylashtirilishi  an’anasi  bilan bog‘lab  talqin  qilish  asosida  qadimgi 
mifologiyani  o'rganishga kirishdi.  Natijada “mifologik maktab”  ta- 
rixida “solyar nazariya”,  ya’ni “shamsiy nazariya” deb nomlangan 
yo‘nalish yuzaga keldi.
Bu yo‘nalish tarafdorlari mifni  tabiat hodisalari  haqidagi  qadim­
gi  tasawurlar  majmui,  deb  tushunadilar.  Ba'zan  “astral-mifologik