Folklorshunoslikka


“inonch-e’tiqodlarning  qoldiq  holda  saqlanib  qolishi  qonuni»ni



Download 6,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/103
Sana03.08.2021
Hajmi6,24 Mb.
#136915
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   103
Bog'liq
Folklorshunoslika kirish (M,Jo'rayev, J.Eshonqulov)

“inonch-e’tiqodlarning  qoldiq  holda  saqlanib  qolishi  qonuni»ni 
ochib berdi.
Qadimgi irim-sirim va inonchlarning xalq turmush tarzida qoldiq 
holda saqlanib kelishiga “aksa urish” bilan b ogiiq xalq qarashlari va 
u bilan b ogiiq aytim hamda alomatlami  misol qilib keltirish mum- 
kin.  E.Taylorning  “Ibtidoiy  madaniyat”  asarida  yozilishicha,  Afri- 
kadagi zulus qabilasida biror kishi aksa ursa, “Menga “idxlozi” (ya’ni 
“ajdodlar  ruhi”)dan  duo-olqish  keldi.  Ota-bobolarimning  arvohlari 
mening  huzurimga  keldilar,  endi  men  ulami  alqab,  duo  o‘qishim 
lozim.  Chunki  ular aksa urdirish orqali mendan duo talab qilmoqda- 
lar”  deb,  mol-holiga  baraka,  bolalari  va  ayoliga  sogiik tilar  ekan. 
Ulaming nazarida xasta odamning aksa urishi -  uning homiy ruhlar 
madadida kasallikdan forig‘ boiayotganligidan dalolat beradi. Zulus 
kohinlari  esa odamni aksa urishga majbur qiladigan kuchni “Itongo” 
deydilar. Xalq qarashlariga ko‘ra, biror odamning ichiga Itongo kirib 
olsa,  uni aksa urdirar va shu bois, aksa urgan kishi  darhol “Itongo!” 
deb  uning  nomini  tilga  olishi  kerak  emish.  Gvineyada  esa  qabila 
oqsoqoli  aksirsa,  uning  qavmdoshlari  darhol  cho‘kka tushgan  kuyi 
yemi tavof qilganlar va kaftlarini bir-biriga urib  chapak chaiib,  oq- 
soqolning sog‘-saIomat boiishini tilashgan. Polineziyaliklar orasida 
esa yosh go‘dak aksirsa,  “Sog‘ b o ‘I!"  deyiladi.  E.Taylor  “aksirish” 
bilan  bogiiq  bu  kabi  irim-sirimlar  jahonning  ko‘pgina  xalqlarida 
mavjudligini  qayd  qiladi  hamda  uning  tarixiy  asoslarini  ezgu  va
68
www.ziyouz.com kutubxonasi


yovuz  ruhlar  to‘g‘risidagi  mifologik  tasavvurlarining  qoldiq  holda 
yetib kelgan ko'rinishlaridan biri, deb hisoblaydi.
Chindan ham, “aksa urish” bilan bogMiq bu kabi e’tiqodlar o‘zbek 
xalqi orasida ham qadimdan saqlanib kelganligi bois, biror kishi ak- 
sirganda uning yonidagilar “Sog‘  bo‘ling!” deydilar. Buxoro viloya- 
tining  Qorako'I  tumanidagi  Tangachar  qishlog'ida  esa  yosh  bola 
bexosdan aksa ursa,  “Pir bo ‘Isin! Buva bo ‘Isin! ”  deydilar. Bu bilan 
bola sog‘-salomat unib-o‘ssin degan ezgu niyat ifodalanadi. Ana shu- 
lar  barcha  umumjahoniy  miqyosda  keng  tarqalgan  va  qadimiy  ne- 
gizga  ega  bo‘lgan  e ’tiqodiy  qarashlar  tizimigà  daxldor  tasavvurlar 
sirasiga kiradi.
E.Taylor tomonidan ilmiy asoslangan “antropologik nazariya”ning 
o‘ziga  xos jihatlaridan  y ana  biri  etnografiya  faniga  “ibtidoiy  ani- 

Download 6,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish