Folklorshunoslikka



Download 6,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/103
Sana03.08.2021
Hajmi6,24 Mb.
#136915
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   103
Bog'liq
Folklorshunoslika kirish (M,Jo'rayev, J.Eshonqulov)

Savol va topshiriqlar:
1.  Folklor va uning to‘plovchilari.
2.  Mahmud  Koshg‘ariyning  «Devonu  lug‘otit  turk»  asarining 
folklorshunoslikda tutgan o‘mi.
3.  Adabiy va tarixiy manbalarda folklor.
4.  Folkloming ilmiy o‘rganilishi masalalari.
1.4. FOLKLORSHUNOSLIK MAKTABLARI
«Mifologik maktab»  nazariyasi.  Ma’lumki,  m if qadimgi  odam- 
ning borliq haqidagi ibtidoiy tasavvurlari majmui b oiib, koinotning 
yaratilishi,  inson,  o‘simliklar  va  hayvonot  dunyosining  vujudga 
kelishi,  samoviy  jismlarning  paydo  boiishi,  tabiiy  hodisalarning 
sabablari va mohiyati,  afsonaviy  qahramonlar,  ma’budlar va ilohlar 
to‘g‘risidagi e’tiqodiy qarashlarni o‘z ichiga olgan.  Hali  o‘zini tabi- 
atdan ajratib olmagan qadimgi odam o ‘z atrofidagi moddiy mavjud- 
likning  paydo  boiish   sabablarini  mifologik  tasavvurlar  vositasida 
izohlashga,  tushuntirishga  harakat  qilgan.  M if  qadimgi  odamning 
voqelikka boigan ongsiz hissiy munosabati  ifodasi  boiib, tabiat va 
jamiyat hayotining turli  qirralari  mohiyatini  tushuntiruvchi  eng  qa-
26
www.ziyouz.com kutubxonasi


dimgi tasawurlar silsilasidir.  Mifologik tasawurlar muayyan voqe- 
lik mohiyatini xayoliy uydirma vositasida izohlasa-da, mif yaratilgan 
va ommalashgan joyida o‘z ijodkori va ijrochilari tomonidan haqiqa- 
tda bo‘lib oigan voqealar bayoni sifatida qabul qilíngan.
Qadimgi  odamning  tabiatni  tiishunishi  va  voqelikni  idrok  etishi 
g‘oyat murakkab tafakkur hodisasi hisoblanadi. Ajdodlarimiz o‘zini 
o‘rab  oigan  moddiy  olamning  sir-asrorlarini  tushunishga,  tabiiy 
hodisalaming  mohiyatini  anglashga  harakat  qilar  ekan,  butun  bor- 
liqni  borligicha  qabul  qilgan.  Moddiy  olamdagi  voqelikni  idrok 
etishda obrazlilik va poetik ramzlardan foydalanish esa badiiy ijodga 
xos  belgi boiib, voqelikka ongli hissiy munosabat bildirishga asos- 
lanadi.  Dunyodagi moddiy  mavjudlikning  paydo  boiishi,  muayyan 
tabiiy hodisalaming ro‘y berish sabablari, tabiat va inson munosabati 
masalalari qadimgi odam ongida asotiriy tarzda talqin qilingan. Olam 
haqidagi  ana shu eng  qadimgi  e ’tiqodiy  qarashlar asosida  dastlabki 
mifologik tasawurlar tizimi kelib chiqqan. M if -  qadimgi odamning 
voqelikka boigan ongsiz hissiy munosabati ifodasidir.
Mifologik tasawurlar olamning yaratilishi, o‘simlik va hayvonot 
dunyosining  yuzaga  kelishi,  odamzotning  paydo  boiishini  xayoliy 
uydirma vositasida izohlasa-da, mif o‘z ijodkori va ijrochilari tomoni­
dan  boiib oigan  voqealar bayoni  sifatida baholangan.  M.I.Steblin- 
Kainenskiyning  ta’kidlashicha,  “mif -  bu  muayyan  voqelik  bayoni 
boiib,  unda  hikoya  qilingan  voqea-hodisa  nechogiik  uydirma 
boimasin, yaratilgan va yashab kelgan joyida u hamisha haqiqat, real 
voqelik  ifodasi  sifatida  qabul  qilingan.  Albatta,  mifni  o‘rganadigan 
tadqiqotchi undagi uydirmaga ishonmaydi.  Shuning uchun ham mif 
bugungi  kimda haqqoniy  hayotiy  voqelik  ifodasi  sifatida  anglashil- 
maydi.  Shu tariqa tadqiqotchining mif haqidagi o ‘z tasavvuri,  ya’ni 
“mif - uydirmadir”  degan qarashi  yuzaga keladi.  Yaratilgan va om­
malashgan joyida m if aslida real voqelik ifodasi deb tushunilgan”.8
0 ‘tmishda yashagan ajdodlarimizning olam haqidagi tasawurla- 
rini o‘zida jamlagan, uning dunyoqarashini  ifodalagan va avloddan-

Download 6,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish