Fiziologiyasi va gigiyenasi

  N evronlarning  chizmasi:
A -  m ark azg a  intiluvchi  nevron;  В  -  m arkazga qochuvchi  nevron;  1  -  
dendritlar;  2  -  sinapslar;  3  -   mionevralli  apparat.
5-yasm.
  Sinapslarning  subm ikroskopik tuzilishi:
1  -   sinaps  oldi  m em branasi;  2  -   sinaps  orti  m em branasi;  3  -   sinaps 
bo*shlig‘i:  4  -   sinaps  pufakchalari;  5  -   neyroprotofibrillar;  6  -   m itoxon- 
driyalar.
Aksonning tanasi  membrana  bilan  qoplangan  bo ’lib.  barcha  hu­
jayralar  singari  sitoplazma.  yadrosi  bitta  yoki  bir  necha  yadrocha-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lari bilan, mitoxondriy, ribosoma. Goldji apparati va endoplazmatik 
turlarini  saqlaydi.
Asab hujayralari o'zlariga tushayotgan axborotlarni  qabul qiladi 
va  ularni  qayta  ishlaydi.  Hujayralarning  tanasi  o'sim talariga  nis­
batan  trofik  funksiyani  bajaradi.  ya'ni  ulardagi  moddalar  almashi- 
nuvini  boshqarib  turadi.  Mana  shu  sababli  ham  hujayra  tanasidan 
aksonning  ajratilishi  (masalan,  poliyemilitda)  yoki  asab  hujayrasi­
ning  o'lishi  aksonlarning  qavta tiklanishiga  olib  keladi.  Retseptor- 
lardan  yoki  boshqa  neyronlardan  hujayra  tanasi ga  qarab  q o 'zg 'a- 
lish  dendritlar  bo'ylab  tarqalganda  aksonlar  bo'ylab  esa  signallar 
boshqa  neyronlarga  yoki  ishchi  a ’zolarga  o'tkaziladi,  aniqlanishi- 
cha  30  dan  50  %  gacha  bo'lgan  asab tolalaridan axborotlar m arka­
ziy  asab  tizimiga  beriladi.  Dendritlarda mikroskopik  o'lcham larga 
ega  bo'lgan  o'sim talar  (shipiklar)  bo'lib,  ular  boshqa  nitronlar  bi­
lan tutashuvchi  joyning  yuzasini  jiddiy  darajada  oshiradi.  Bundan 
o'sim talar  bosh  miya  katta  yarimsharlari  p o 'stlo g 'i  hujayralarida 
maxsus  rivojlanishga  ega.