Fiziologiyasi va gigiyenasi

  Yuqorigi  nafas yo‘llari (ko'ndalang kesimi):
1, 2, 3  — burun pallalari;  4 — og'iz bo'shlig'i;  5 — til;  6 — qattiq  tanglay; 
7 -  yumshoq  tanglay;  8  -  yutqun;  9  -  kekirdak  usti;  10 -  kekirdak;  11  -  
qizilo'ngach.
Burun  bo'shlig'ining  shilliq  qavati  qalin  qon  tomirlari  bilan 
ta ’m inlangan  va  k o 'p   qavatli  hilpildoq  epiteliy  bilan  qoplangan. 
Epiteliylarda  esa  shilliq  ajratuvchi  bezchalar  joylashgan.  Shilliq
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

esa nafasga olinayotgan  havo  bilan  kirgan  chang zarrachalari  bilan 
birgalikda  kiprikchalarning  hilpillovchi  harakatlari  bilan  chiqarib 
tashlanadi.
Burun  b o 'sh lig 'id a  nafas  olinayotgan  havo  isitiladi,  qisman 
chang  zarrachalaridan  tozalanadi  va  namlanadi.
Burun  b o 'sh lig 'i  orqa tom ondan teshik  orqali  -  xaonlar -  hiqil- 
doq  bilan  tutashgan  b o ‘ladi.
Burun-halqum.  Burun-halqum  yutqinning  yuqorigi  qismidir. 
Burun-halqum  muskulli  naycha  holida  bo'lib,  burun  b o 'sh lig 'i, 
og‘iz  bo 'sh lig '  i  va  kekirdakka  ochiladi.  Halqumga  xaonlardan 
tashqari  yutqin b o'sh lig 'in i  o 'rta quloq  bo'shlig'i  bilan  bog'lab  tu- 
ruvchi  eshitish nay lari  ochiladi.  Halqum dan  havo  yutqinning  o g 'iz 
qismiga  va  undan  kekirdakka  o'tadi.
Bolalarda  yutqin  keng  va  kalta  bo'lib.  eshitish  nayi  ancha  past 
joylashgandir.  Yuqorigi  nafas  yo'llarining  kasallanishi  ko'pchilik 
holatlarda  o 'rta  quloqning  yallig'lanishining  asoratlari  kuzatiladi, 
qaysiki  infeksiya  keng  va  kalta  eshitish  nayi  orqali  osongina  o 'rta 
quloqqa  tushadi.
Hiqildoq. Hiqildoq  skeleti  bo'g'inlar,  naylar va muskullar orqa­
li  bir-biri  bilan  tutushgan  qator  tog'aylardan  hosil  bo'ladi.  Bular 
orasida  eng  yirigi  -   qalqonsimon  tog'aydir.  Hiqildoqqa  kirish jo - 
yining  ustki  qism ida  tog'ay,  hiqildoq  usti  plastinkasi  joylashgan. 
Bu plastinka yutinish paytida hiqildoqning  kirish qismini  yopib tu- 
ruvchi  klapan  rolini  bajaradi.
Hiqildoq  b o'sh lig'i  shilliq  qavat  bilan qoplangan, y a'n i  ikki ju ft 
qat hosil  qiladi,  bular ham o 'z   nabvatida yutinish  paytida  hiqildoq­
qa kirish  qismini  yopadi.  Qatlarning  pastki jufti  tovushlog'ich  (to- 
vush)  naychalarini  qoplab  turadi.
Tovush  naychalari  orasidagi  bo'shliq