Fiziologiyasi va gigiyenasi

Qon  aylanishining  gumoral  boshqarilishi.  Yurak  va  tomirlar 
faoliyatiga  qon  tarkibidagi  kimyoviy  moddalar  ham  ta'sir  k o 'rsa­
tadi.  Buyrak  usti  bezidan  adrenalin  gormoni  ishiab  chiqiladi  va  u 
yurak faoliyatini kuchaytiradi  va tezlashtiradi. qon tom irlar teshigi- 
ni toraytiradi.  Parasim patik nervlarning  uchlarida 
atsetilxolin
  hosil 
bo'ladi,  u  esa,  o ’z  navbatida,  qon  tomirlari  teshiklarini  kengayti- 
radi  va  yurak  faoliyatini  sekinlashtiradi  va  zaiflashtiradi.  M odda­
lar almashinuvi  natijasida hosil  bo'ladigan ayrim  tuzlar  ham  yurak 
ishiga  ta'sir  ko'rsatadi.  M asalan,  qon  tarkibida  kaliy  ionlari  kon- 
sentratsiyasining  ko'payishi  yurak  ishini  tormozlasa,  kalsiy  tuzlari 
ionlari konsentratsiyasini ko'payishi yurak faoliyatining tezlashishi 
va  kuchayishini  chaqiradi.
Gumoral  ta'sirlar  qon  aylanish  tizimi  faoliyatining  nerv  bosh­
qarilishi  bilan  uzviy  bog'liq.  Qonga  ajralavotgan  kimyoviy  m od­
dalarning  o'zlari  va  ularning  qon  tarkibidagi  konsentratsiyasini 
m a'lum   darajada  saqlab  turilishi  asab  tizimi  bilan  boshqariladi.
Qon  aylanish  tizim ining  barcha  faoliyati  organizmni  turli  sha- 
roitlarda  zarur  miqdordagi  kislorod  va  to'yim li  moddalar  bilan 
ta'm inlashga,  hujayralar  va  a'zolardan  almashinuv  mahsulotlarini 
chiqarishga,  qon  bosimini  doimiy  darajada  saqlashga  qaratilgan. 
Bu  esa  organizmning  ichki  muhitini  doimiyligini  saqlash  uchun 
sharoit  yaratadi.