Fiziologiyasi va gigiyenasi

Bolaning rivojlanish jarayonida immun reaksiyalarning shakl- 
lanishi.
  Embrional rivojlanish davrida homilaning organizmida an­
titanalar  ishlab  chiqilmaydi.  Tug'ilgandan  keyingi  dastlabki  3  oy 
mobaynida chaqaloqlarning organizmi  devarli to 'lig 'ich a infeksion 
kasalliklar  bilan  kasallanmaydi.  Kasalga  chalinmaslikni  bu  holati-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ni  homilaning  ona  organizmidan  olgan  immun  tanalari  mavjudligi 
bilan  tushuntirish  mumkin.  Kasalga  chalinmaslikning  yana  emadi- 
gan  bolalarni  ona  sutidan  olgan  antitanalar  bilan  ham  tushuntirish 
mumkin.  Gamma-globulin  antitanalarni  tashuvchi  ona  organizm i­
dan  homilaga  plasenta  orqali  berilsa.  tug'iiganidan  keyin  dastlab- 
ki  3 -5  kunlik  sut  (og'iz  suti)  tarkibida  beriladi.  Bundan  tashqari, 
yangi tug'ilgan  bolalarning turli  kasalliklar  bilan og’rimasligi,  ular 
organizmining,  ayniqsa,  uning  asab  tizimini  to 'lig 'ich a  yetilma- 
ganligi  bilan  bog'liq.  Bu  yoshda  bolalarning  qizil  iligida  va  limfa 
tugunlarida  antitanalar  ishiab  chiqaruvchi  hujayralar y o 'q   va gam- 
ma-globulinlar  sintezlanmaydi.  Katta  yoshdagi  bolalarga  nisbatan 
kichik  yoshdagi  bolalarda  spetsifik  bo'lm agan  himoya  omillari 
aniq  namoyon  bo'ladi.
Organizmning  yetilish  darajasiga  qarab  uning  asab  tizimi  ham 
yetila  boradi  va  bolaning  organizmida  chidamli  im munologik  xu- 
susiyatlar  asta-sekin  paydo  b o 'la  boshlaydi.  2  yoshda jiddiy  dara- 
jadagi  immun  tanalar  hosil  bo'la  boshlaydi.  Shuni  qavd  qilish  ke- 
rakki. jam oalarda tarbiyalangan bolalarda  immun reaksiyalar ancha 
tez  shakllanadi.  Jamoat joyiardagi  bolalar vopiq-yashirin  immuni- 
zatsiyaga uchraydi.  kasal  boladan  bola  organizmi  kichik  dozalarda 
tushgan  q o ‘zg ‘atuvchilar  unda  kasallik  chaqirmay,  qo 'zg'atuvchi- 
lar tezda halok  bo'ladi.  va'ni  organizm  unga qarshi  antitanalar  ish­
iab  chiqarishga  ulgurishi  bilan  yuqoridagi  holatni  tushuntiramiz. 
Agar  bu  holat  bir  necha  marta  takrorlansa  ushbu  kasallikka  qarshi 
immunitet  yuzaga  keladi.
Organizm  10  yoshga  yetganida  uning  immun  xususiyati  yaxshi 
namoyon  bo'ladi.  kevingi  davrlarda  ular  nisbatan  doimiy  darajada 
turadi  va  40  yoshdan  keyin  pasaya  boshlaydi.
Organizmning  immunli  reaksiyalarini  shakllanishida  profilak- 
tik  em lashlar  muhim  rol  o'ynavdi.  Asosiy  emlashlarning  va  ular­
ning  takrorlanishini  kalendar jadvali  (revaksinatsiya)  quyidagicha 
ko'rinishga  ega.
1.  Silga  qarshi  -   dastlab  hayotning  5 -7   kunida.  Takrorlash  7,
12  va  17  yoshda.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2.  Poliomiyelitga  qarshi  -  dastlab  2  oylikda.  Takrorlash  1,  2  va 
3  yoshda,  so'ngra  7  va  15-16  yoshda.
3.  Difteriva.  ко'к  y o ‘taiga qarshi — dastlab  5-6  oylikda.  Takror­
lash 2 -3   yoshda  va  6  yoshda  (maktabdan oldin).
4.  Chechakka  qarshi  -   dastlab  1  dan  1,5  yoshgacha.  Takrorlash
8  va  15  yoshda.
5. Qizamiqqa q a rs h i- 10 oy likda va barcha 8 yoshgacha boTgan. 
em lanmagan va qizamiq bilan og'rigan bolalar bir marta emlanadi.