Fiziologiyasi va gigiyenasi

agglutmenlar
),  boshqalari  yopishgan  qismlarni 
cho'ktiradi  (
lizinlar
),  uchinchisi  esa  ularni  parchalaydi,  eritadi.
Bunday  antitanalar 
presipitinlar
 deb  ataladi.  Bakteriyalarni  eri- 
tuvchi  antitanalar  bakteriolizinlar  deb  nomlanadi.  Bakteriyalarni, 
ionlarni zaharlarini (toksinlarini). ayrim o'sim liklarning zaharlarini 
neytrallovchi  antitanalar antitoksinlar  deb  ataladi.
A ntitanalar yuzasidagi  do'ngchalar (yoki  musbat  zarvadlar)  an- 
tigenlar  yuzasidagi  chuqurchalarga  (yoki  manfiy  zarvadlar)  mos 
keladi  yoki  aksincha.  Shu  sababli  bu  m oddalar  uchrashganda  bio­
logik  jihatdan  neytral  bo'lgan  kompleks  modda  antigen-antitana 
hosil  bo'ladi.  Natijada  zahar  zararsizlantiriladi,  neytralanadi.  Shu 
y o 'l  bilan  antitana  antigen  moiekulasining  faol  zaharli  qismini 
yopib oladi.  Hosil  bo'lgan  antigen -  antitana neytral  kompleksi  fa- 
gosit  hujayralar  ta'siri  ostida jarohatlanadi,  y a'n i  organizm  uchun 
xavfsiz  bo'lgan  tanacha  oddiv  birikmalarga  parchalanadi.
Himoyaviy  moddalar  (antitana)  maxsuslik  xususiyatiga  ega, 
ular  faqat  shu  mikrobga  yoki  uning  zahariga,  yoki  begona  oqsil- 
larga  ularning  hosil  b o iish ig a   sabab  bo'lganlarni  y o 'q   qiladigan 
darajada  ta'sir  ko'rsatadi.
Bularning  hammasi  organizm  oldindan  immunizatsiyalangan 
va  maxsus  gammaglobulinlarni  jadal  ishiab  chiqarishga  ulgurgan 
bo'lsa,  yoki  uning  organizmga  im munizatsiyalangan  hayvon  yoki 
odam lardan olingan tayyor antitanalar kiritilgan bo'lsagina yuz be­
radi.  Aksariyat  holatlarda  zahar ju d a  tez  ta'sir  qiladi  va  organizm 
unga qarshi kurash chorasini ko'rguniga qadar uni zaharlashi m um ­
kin.
Hozirgi  zamon  immunologiyasi  nuqtavi  nazaridan  organizmga 
kiritilayotgan  begona  oqsilga  (antigen)  «im mun  javob»  jarayoni 
k o 'p   bosqichli  va,  asosan,  limfoid  to'qim alarda  shakllanadi.  Or­
ganizmga  tushgan  antigen  (masalan,  mikrob,  virus)  u  organizmga 
kirgan joyga yaqin  bo'lgan  infeksiya vo'lidagi to 'siq   (baryer)  lim- 
fa  tugunlarida  ushlab  qolinadi.  Bu  esa  o 'sh a joyda  m ak ro faglar-  
tushgan antigenlarni  yeyish va qayta ishlashda faol  ishtirok etuvchi 
katta  fagositlarning  hosil  bo'lishiga  signal  bo'lib  xizmat  qiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Agarda  barm og'ingizda  infeksiyalangan  jarohat  bo'lsa.  q o itiq  
tagidagi  limfa tugunidagi  y a llig ian ish   reaksiyasiga e ’tibor  bergan- 
misiz?  Bu  esa  organizmning  himoya  shakllaridan  biridir -  limftaik 
tizimning  baryer  funksivasidir.  «Zaharga  qarshi»  maxsus  antigen-
li  -  antitanalarning  hosil  bo'lishi  ancha  takomillashgan  antigenlar- 
ning  zararlantirilishning  ikkinchi  turidir.