Fiziologiyasi va gigiyenasi

Fiziologiyaning asosiy vazifasi
odam va hayvonlar asab tizimi 
faoliyatining va organizmning o'zig a xos fiziologik qonuniyatlari- 
ni ochishdan iborat. qaysiki, organizmning barcha hayotiy ko'ri- 
nishlarini va. avvalo. moddalar va energiya almashinuvi, psixika 
va xulq-atvorni boshqarish tadbirlarini ishlab chiqish uchun zarur.
Demak, fiziologiya hayot hodisalarining mazmunini tushuntir- 
ishda, tirik organizmning fizika va kimyosini o'rganishda. hayo­
tiy jarayonlarning boshqarilish tadbirlarini ishlab chiqishda, aynan 
moddalar almashinuvi, irsiyat va organizmning maqsadli o'zga- 
rishini ta'm inlashda ishtirok etadi.
Fiziologiya quyidagi maqsadlarni
o 'z oldiga qo'yadi: 1) tirik 
organizmdagi m o'tadil funksiyalarni tinimsiz ravishda o'zgaruv­
chan va rivojlanuvchi sharoitga bog'liq holda bajarilish qonunlari- 
ni o'rganadi; 2) tirik organizmdagi funksiyalari tarixiy, filogenetik, 
xususiy va ontogenetik rivojlanishini va ularning o'zaro b o g iiq li- 
gini o'rganadi.
Odam va hayvonlar organizmidagi m o'tadil funksiyalarning ba­
jarilish qonunlarini ochilishi muhim nazariy ahamiyatga ega, qay­
siki organizm faoliyatidagi hali o'rganilm agan faoliyat mexanizm- 
larini samarali o'rganish y o ilarin i aniqlab beradi. Ayniqsa, alohi- 
da hujayralam ing (hujayralar darajasida), hujayralam ing tarkibiy 
qismlarini (subhujayra daraja) funksiyalarini va joylanishi hamda 
tirik moddalar molekulalarini tuzilishini (molekular daraja) o 'rg a­
nish juda muhimdir.
Fiziologiyaning qonunlari faqatgina nazariy ahamiyatga ega 
bo'lm ay, balki xalq xo'jaligining ko'pgina jabhalarida amaliy aha­
miyatga ham egadir.
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining rivojlanish tarixi
M a'lum ki, yer yuzidagi insonlarmng hayot faoliyati eramizdan 
avval yashab, ijod etgan Gippokrat, Aristotel, Galen va Vezaliy 
kabi olimlar tom onidan o'rganila boshlagan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Gippokrat 
(miloddan avvalgi 460-375- yillar) tashqi muhit 
omillari (iqlim. tuproq, suv)ni insonlarning jism oniy va ruhiy 
shakllanishiga ta ’siri to 'g 'risid a fikr yuritgan. U odamning xulq-at- 
vori, his-tuyg'usi turlicha bo'lishini o'rganib, temperam ent (mijoz) 
haqida asar yozgan va odamlarni to 'rt xil mijozga bo'lgan.
Galen 
(miloddan avvalgi 134—211- yillar) maym unlarda tajri- 
balar o'tkazib anatomiya va fiziologiyaning rivojlanishiga katta 
hissa qo'shgan.
M arkaziy Osiyo xalqlarining tibbivotga oid yozilgan m a’lumot- 
lari IX -X asrlarga (bizning eramizgacha) tegishli. Bunday m a’lu- 
motlar Eron va M arkaziy Osiyo xalqlarining ilohiy kitobi b o ig a n
«Avesto»da hamda loydan yasalgan jadvalda o 'z ifodasini topgan. 
Avesto M arkaziy Osiyo xalqlari tibbiyotiga oid yozilgan birinchi 
tibbiy asar b o iib hisoblanadi.
O 'rta asrlar davom ida Sharq mamlakatlarida, shu jum ladan, 
M arkaziy Osiyo m amlakatlarida ilm va fan ju d a rivojlandi. Shu 
davrda jahonga tanilgan ko'pgina olimlar yashab ijod qilganlar. 
Liardan biri