Fiziologiya

Amaliy mashg‘ulot
1- ish. Baqa qizilo`ngachidagi tukli epiteliy harakatini kuzatish
Ishdan maqsad: tukli epiteliy harakatini kuzatish.
Ish uchun kerakli jihozlar: baqa, qaychi, pinset, zond, ko`mir kukuni, taxtacha, ninalar, sovuq qonlilar uchun fiziologik eritma, ko`z pipetkasi.
Ishni bajarish tartibi. Odatdagi usul bilan baqa harakatsizlantiriladi va po`pak taxtachaga chalqanchasiga yotqizib ninalar bilan qadab qo`yiladi. Qaychining o‘tkir uchini baqa og`ziga kiritib pastki jag`i, qizilo`ngachi bo`ylab to medasiga yetguncha kesiladi va ichki yuzasini yozib ninalar bilan taxtachaga qadab qo`yiladi. Qizilo`ngachning shilliq qavati fiziologik eritma bilan yuviladi. Uning boshlanish qismiga ko`mir poroshogi sepiladi va ularning qizilo`ngachda surilishi kuzatilib, tezligi aniqlanadi. Odatda, zarrachalar qizilo`ngachning turli bo`limlarida turlicha tezlikda harakatlanadi, shuning uchun bo`limlardagi siljish tezligi bir biri bilan qiyoslanadi.
Nazorat savollari
1. Qizilo`ngach tukchalarining ahamiyatini tushuntiring ?
2. Suyuq va quyuq ovqatni yutishda qizilo`ngach harakati bir xil bo`ladimi ?

2 - ish. So`lak amilazasi ta`sirida kraxmal parchalanishini tekshirish
Nazariy tushuncha. Ovqat hazm bo`lish prosessida fermentlar juda katta rol` o`ynaydi. Fermentlar – biologik aktiv moddalar bo`lib, ximiyaviy reaksiyalar borishini tezlashtiradi. Odam so`lagi tarkibida kraxmalni mal`tozagacha parchalaydigan so`lak amilazasi, mal`tozani glyukozagacha parchalaydigan mal`taza fermentlari bo`ladi.
Ishdan maqsad: so`lak fermentlarining kraxmalga ta`sirini o`rganish.
Ishlash uchun quyidagilar kerak: kraxmalning 1% li qaynatilgan eritmasi (kraxmal kleysteri – yelimi), xom kraxmalning 1% li eritmasi, suv hammomi, termometr, spirtli lampa, probirkalar, shtativ, Feling raktivi, Lyugol` eritmasi, muz solingan idish, voronka, fil`tr qog`oz, salfetka.
Ishni bajarish tartibi. Mashg`ulotga tayyorgarlik ko`rila boshlangach so`lak yig`iladi. Buning uchun sinaluvchi student og`ziga 20 ml distillangan suv olib 1–2 minut davomida og`izni chayqaydi. So`ng uni bitta probirkaga yig‘adi va u fil`tirlanadi. Bu paytda 6 ta probirka raqamlab qo`yilgan bo`ladi: Shulardan 1 va raqamli probirkalarga 2 mldan kraxmal kleysteri quyib ustiga 1 mldan so`lak qo`shiladi. 3 probirkaga esa 2 ml kraxmal quyib 1 ml qaynatilgan so`lak qo`shiladi. 4 probirkaga bo`lsa faqat 2 ml kraxmal kleysteri quyiladi. 5 probirkaga 2 ml xom kraxmal eritmasi va 1% li xlorid kislota eritmasi qo`shib aralashtirilgan 1 ml so`lak qo`shiladi. Keyin 1,3 4,5,6 probirkalarni 380S li suv hammomiga joy-lashtirilib, 2- probirkani muz solingan stakanga solib qo`yiladi.10–15 minutdan so‘ng probirkalar suv hammomidan va muzli stakandan olinadi va salfetka bilan artiladi.
Probirkalardagi suyuqlik ikki qismga bo`linadi. Har bir probirkadagi suyuqlikning bir qismida 1–2 tomchi Lyugol` eritmasi tomiziladi. Probirkalarning ikkinchi qismidagi aralashma ustiga 1,0 ml dan Feling reaktivi qo`shiladi va qay-naguncha qizdiriladi. Agar suyuqlik tarkibida qand bo`lsa, u qo`ng`ir qizil rang hosil qiladi.
Topshiriq. Tekshirish natijalari asosida so`lakda fermentlar borligi, ular ta`sirining spesifik bo`lishi, fermentlar aktivligiga temperaturaning ta`sirini aniqlanadi.