Fiziologiya so’zi yunoncha bo’lib, tabiiyot ma’nosini bildiradi. XVI asrdan

LOKAL (MAHALLIY) JAVOB VA DEPOLYARIZATSIYANING
KRITIK DARAJASI

---

Agar nerv tolasiga qisqa vaqt davomida kuchsiz elektr toki ta’sir ettirilsa, tola
ichidagi elektrod tinchlik potensialining sal o’zgarganini qayd qiladi. Bu
elektrotonik potensialdir. O’zgarmas elektr toki bilan nerv tolasiga ta’sir
etilganda membrana potensialining o’zgarishi katod (manfiy elektrod) va anod
(musbat elektrod) atroflarida turlicha bo’ladi. Tok ulanganda sirtdan o’rnatilgan
katod tagida depolyarizatsiya kelib chiqadi, bu o’zgarish katelektroton deyiladi.
Shu vaqtning o’zida anod ostida giperpolyarizatsiya, ya’ni anelektroton ro’y
beradi. Kuchsiz o’zgarmas tok ta’sirida membranada vujudga keladigan
katelektrotonik va anelektrotonik o’zgarishlar sof fizik tabiatga ega bo’lganidan
ular potensialning sust (passiv) o’zgarishlari deyiladi. Ammo bu sust
o’zgarishlar membrana qo’zg’aluvchanligiga ta’sir etadi: katelektrotonga
uchragan qismida qo’zg’aluvchanlik oshadi, anelektrotondagi sohani qo’zg’atish
qiyinlashadi.
Elektr toki kuchi ozroq oshirilsa, bo’sag’adan past ta’sirlash samarasi
kuzatiladi: katelektrotonik potensialga yana oz miqdorda depolyarizatsiya
qo’shilib, mahaalliy (lokal) javob shakllanadi. Membrana potensialining bu
tarzda o’zgarishi tarqoq emas, shuning uchun u lokal javob, deb atalgan. Lokal
javobning miqdori kritik darajaga yetsa, harakat potensiali vujudga keladi.
Ko’pchilik tolalar uchun membrena potensialining –70-80 mV dan –50 mV
gacha kamayishi kritik daraja hisoblannadi.