Физиология, психология, Г. Гельмгольц, психофизиология, психофизика, Э. Вебер, Т. Фехнер, В. Вундт, экспериментал психология, Э. Титченер, лаборатория методлари

8.Демонстратив, намойишкор тип - ўзининг нуқтаи назарини ва менлигини кўрсатишга интилувчан, эгоцентризм хусусиятига эга, бошқалардан ажралиб туришни хохловчи, ҳамманинг диққат марказида бўлишга интилувчи хусусиятларга эга бўлган болалар ва ўсмирлардир.
9.Циклоид типли - ўсмирлардаги хулқ-атвор кузатилганда, биринчи навбатда улардаги кайфиятнинг беқарорлиги кўзга ташланади. Чунки циклотомик бузилишлар биринчи навбатда оиладаги, ижтимоий муносабатлар тизимидаги бузилишлар, уларнинг асоратлари шахснинг кайфиятини бузади, унда депрессия ҳолатини келтириб чиқаради. Шунинг учун ҳам бу ҳолат бошқалардан фарқли ўлароқ узоқ муддатга чўзиладиган, узоқ муддат давомида намоён бўладиган психологик бузилишлар сирасига киради. Циклоид ўсмирнинг характери бугун ёки кеча эмас, балки воқеа содир бўлганидан анчагина аввал рўй берган воқеа-ҳодисалар, оиладаги сурункали жанжаллар таъсирида шаклланган бўлади.
10.Экзальтир тип – ортиқча даражада шод ва хурсандчилик кайфиятига эга, қаттиқ ҳаяжонланади ва унинг оқибатида ўзини ва ўз ҳаттиҳаракатларини бошқара олмай қоладиган, кайфияти бирдан ва тез ўзгарувчан, беқарор, нотурғун хусусиятларни намоён қилувчилар типи.²
Девиант хулқли боллар ва ўсмирлар характеридаги қўғалувчанлик, гипертимлик, циклотомиклик ва эмотивлик хусусиятлари уларда хулқ оғишининг келиб чиқишига таъсир кўрсатганлиги кузатилди. Болалар ва ўсмирлар характеридаги қўзғалувчанлик хусусияти турли хил низоли вазиятларда ўз ҳатти-ҳаракатларини бошқараолмай қолишликка сабаб бўлса, гипертим ва циклотомик хусусиятлар болалар ва ўсмирлардаги лидерликка интилувчанлик, эгоистлик, ўзини кўрсатишга интилиш хусусиятлари низоли вазиятларда бошқалар устидан ҳукмронлик қилишга, ўз “мен”лигини кўрсатишга олиб келади. Бу хусусиятлар хулқ оғишининг келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин.


Назорат учун саволлар:

1.Психологияда "характер акцентуацияси" тушунчаси?

2. Акцентуация нима?
3.Психологияда "характер акцентуацияси" тушунчасини ишлаб чиқиш. К.Леонгард, А.Е.Личконинг илмий қарашларини айтинг?
4.Характер акцентуацияси ўсмир девиант хулқ-атвори омили сифатида? 5.Шахс характер акцентуацияси диагностикаси. Г.Шмишек, К.Леонгарднинг тест-сўровномаси?
6.Леонгард томонидан аниқланган 10 та акцентуация типларининг икки гурухга бўлинишини айтинг?
7.Характер акцентуацияси (намойишкорлик, педантизм, қотиб қолганлик,қўзғалувчанлик)ларни тушунтиринг?
8.Темперамент акцентуацияси (гипертимлик, дистимлик, хавотир-қўрқув, циклотимлик, аффективлик, эмотивлик)ххусусиятларини изоҳланг?