«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

118.Mehnat fiziologiyasi.
I.M.Sechenov katta ish qildi. Rus fiziologiyasining otasi deb hisoblangan bu olimning eng 
yirik ishi markaziy nerv tizimida tormozlanish jarayonini kashf etishdir. I.M.Sechenov o‘zining 
1863-yilda chop etilgan ―Bosh miya reflekslari asarida insonning bbeixtiyor va ixtiyoriy xatti-
harakatlarining hammasi yuzaga chiqishi bo‘yicha refleksligini ko‘rsatdi. Bu kitobda 
I.M.Sechenov bbirinchi bo`lib tabiatning eng murakkab mo‘jizasi – ongni tajriba yo`li bilan 
o‘rganishga jur‘at etdi. I.M.Sechenov qondagi gazlarni ilk bor ajratib olib, tahlil qildi. Uni 
fiziologiyaning yangi yo‘nalishi –mehnat fiziologiyasining asoschisi, deyish mumkin. 
I.M.Sechenovning markaziy nerv tizimi faoliyatiga oid kashfiyotlari I.P.Pavlovga oliy nerv 
faoliyatini o‘rganish uchun zamin bo`ldi.Qo`l va nutq a`zolari yuksak darajada takomillashdi, 
ular bilan birga miya ham rivojlandi. Mehnat faoliyati ning organizmga ta`sirini 
fiziologiyaning maxsus tarmog`i - mehnat fiziologiyasi o`rganadi. Mehnat fiziologiyasining 
vazifasi mehnat faoliyati vaqtida odam orga nizmi funksiyalarini tekshirib, odamning yuksak 
ish qobiliyati va sog`ligini saq lash maqsadida organizm uchun optimal bo`lgan mehnatni 
uyushtirish va mehnat tartibini ilmiy asoslashdir.Odamning jismoniy mehnat faoliyati hozirgi 

---

zamonda xilma-xil va ko`pqirralidir. Ammo u doimo organizmning harakat apparati-skelet 
mushaklarining ishga solinishi orqali amalga oshiriladi. Shuning uchun skelet mushaklari 
faoliyati va uning boshqarilishini o`rganish mehnat fiziologiyasining muhim qismidir. Inson 
mehnati o`rgatish jarayonida shakllangan muayyan maqsadga yo`nalgan faoliyat bo`lib, katta 
hajmdagi informatsiya (axborot) ni qayta ishlashni talab qiladi. Mehnat fiziologiyasi mehnat 
gigienasi va mehnat psixologiyasi bilan chambarchas bog`liqdir.