«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

92.Androgenning ta'sir etish mexanizmi.
Jinsiy gormonlar - odam va umurtqali hayvonlar jinsiy bezlarida ishlanadigan biologik faol 
moddalar. Birlamchi jinsiy belgilar (gonadalardan tashqari) va ikkilamchi jinsiy belgilar 
namoyon boʻlishini taʼminlaydi. J. g . kimyoviy tuzilishiga koʻra, steroidlar va polipeptidlarga 
ajratiladi. Steroid gormonlar androgenlar, estrogenlar va progestinlar (gestagenlar)ga 
boʻlinadi. 
Erkaklar jinsiy gormonlari — androgenlar urugʻdonning maʼlum hujayralarida sintezlanadi; 
molekulasi 19 uglerod atomidan iborat. Eng asosiysi — testosteron. Ayollar jinsiy gormonlari 
— estrad iol , estron tuxumdon follikulalarida ishlab chiqariladi, ular 18 uglerod atomidan 
tuzilgan; progestinlar tuxumdonning sariqtanasida va b. struktur elementlarda sintezlanadi. 
Molekulasi 21 uglerod atomidan tashkil topgan. Eng asosiysi — progesteron. J. g . buyrakning 
magʻiz qavatida, homiladorlikda esa platsentada ham ishlanadi. J. g . organizmning erkaklik 
yoki urgʻochilik harakterini belgilaydi. Organizm balogʻatga yetishi davrida J. g . jinsiy hisni 
shakllantirish hamda markaziy nerv sistemasini faollashtirish funksiyasini bajaradi. Estrogen 
va gestagen gormonlarning oʻzaro taʼsiri tufayli otalangan urugʻ hujayra bachadonga 
oʻrnashib (qarang Implantatsiya), homiladorlik va tugʻruqning maromida kechishini 
taʼminlaydi. Bevosita tuxumdonda sariq tanada, shuningdek, bachadon va b. aʼzolarda hosil 
boʻladigan oqsil tabiatli J. g .dan relaksin (homiladorlikni saqlaydi, bachadon tonusini 
susaytiradi hamda chanoq suyagi boʻgʻimlari boylamini boʻshashtiradi); urugʻdon, urugʻ 
kanalchalari va tuxumdon follikulalarida yetiladigan ingibin (gipofizda follikulni stimullovchi 
gormon ajralishini boshqaradi) muhim ahamiyatga ega. J. g . tibbiyotda endokrin, akusher-
ginekologik kasalliklarni davolash hamda koʻkrak bezi, prostata bezida xavfli oʻsmalar hosil 
boʻlishi jarayonining oldini olish maqsadida qoʻllaniladi.