«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

52-savol Tormozlanish turlari va Fizioligiyasi
1845-yilda aka uka Veberlar tajriba kursatgan.Bu tormozlanish jarayonini fiziolofiyada 
birinchi aniqlanish edi.Tormozlanish nevr tizimidagi faol jarayon hisoblanib quzgalish tasirida 
boshqa quzgalish yuqqa chiqadi.Harakatlarni koordinatsiyalashda vegetativ funksiyalarni 

---

boshqarishda oliy nerv faoliyatini amalga oshirishda tormozlanish markaziy nerv sistemasi 
muhim ahamiyatga ega. Markaziy nerv sistemasida tormozlanishni kuzatiladigan 
tajribalardan I.M.Sechenovning tormozlanish tajribasini olishimi mn. Baqa bosh miyasini 
ochib k6ruv burtiqlarini osh tuzi kristali bn quzgatilsa orqa miya reflekslarini tormozlanishi 
kuzatiladi. Tormozlanish hodisasi keyinchalik markaziy nerv tiziming deyarli barcha 
bulimlarida mavjudligi tajribalarda aniqlandi. 
Tormozlanish turlariga postsinaptik,presinaptik,pessimal va quzgalishdan keyingi 
tormozlanish turlari farqlanadi.Tormozlanish jarayoninig rivojlanishida tormozlovchi 
neyronlarni ahamiyati katta. 
Presinaptik tormozlanish. Postsinaptik tormozlanish jarayoni ochilagandan sung, 
tormozlanish jarayoni doimo postsinaptik membrananing giperpolyarlanish bn bogliq, 
bulmasdan quzgatuvchi sinapslar faoliyating quzgalishi bn bogliq holda yuz berishi 
aniqlandi.Bu holat akson akson sinapslarida yuz beradi. 
Perisimpatik tormozlanish akson perisimpatik qismining depolyarizatsiyalansa undan 
quzgalish mutloq utmay qoladi. 
Pessimal tormozlanish.Sinapsga yuqori chastotali impulslar kelib tursa postsinaptik 
membrana kuchli depolyarizatsiyalanib tasirlarga javob bera olmay qoladi. 
Quzgalishdan keyingi tormozlanish kuchli quzgalishdan keyin neyron membranasi dastlabki 
holatgacha qaytmasdan undan ortiq yani giperpolyarizatsiya deb ataladi.Shunday holatda 
kelatotgan tasirlarga javoban hosil bulayotgan quzgaluvchi postsinaptik potensial
membrana depolyarizatsiyasini kritik nuqtagacha yetqaza olmaydi natijada tarqaluvchi 
quzgalish yuzaga kelmaydi.