Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
227 
S
l
U
I



(1) 
Bu yerda I va U – elektrodlar orasidagi tok kuchi va kuchlaninshning effektiv qiymati, S, l – 
elektrodlarning yuzi va ular orasidagi masofa. 
1 – rasm. Magnitli suyuqlik elektr o’tkazuvchanligini o’lchaydigan konduktometrning umumiy 
tuzilishi. 1 – ta’minlash manbai, 2 – display, 3 – qurilma datchigi, 4 – suyuqlik solinadigan idish, 5 – 
shtativ. 
Magnitli suyuqlik solishtirma elektr o’tkazuvchanligining kobalt ferritning hajmiy 
konsentratsiyaga va temperaturaga bog’liqligi, 5 – rasmning mos ravishda chap va o’ng tomonda 
grafik ko’rinishida tasvirlangan. 5 – rasmdan ko’rish mumkinki, suyuqlikning solishtirma elektr 
o’tkazuvchanligi kobalt ferritning hajmiy konsentratsiyasi oshishi bilan dastlab oshadi, 12,6 % 
qiymatidan so’ng kamayadi. Bu bog’liqligini hozirda mavjud bo’lgan nazariy modellar asosida 
tushuntirish mumkin. Kolloid eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi haqidagi dastlabki nazariya 
Maksvell tomonidan ishlab chiqilgan[3,5]. Unga ko’ra kolloid eritma elektr o’tkazuvchanligining 
dispers faza hajmiy ulushiga bog’liqligi quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 







)
1
(
)
2
(
)
1
(
3
1
0






(2) 
Bu yerda σ
0
– dispers muhit elektr o’tkazuvchanligi, 
0
.
/



z
k

, σ
k.z
va φ – kolloid 
zarrachalarning elektr o’tkazuvchanligi va hajmiy konsentratsiyasi. 
Maksvell modeliga ko’ra kolloid eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi, dispers fazaning hajmiy 
ulushi oshishi bilan chiziqli oshib borishi kerak. Tajribada esa dastlab oshib so’ng kamayishini ko’rish 
mumkin. Demak, tajriba natijalarini Maksvell modeli bilan to’liq tushuntirib bo’lmaydi
. 
5 – rasm. Kobalt ferrit asosli magnitli suyuqlik solishtirma elektr o’tkazuvchanligining 
konsentratsiya va temperaturaga bog’liqligi. 
Bu model juda kichik konsentratsiyalar oralig’ida o’rinlidir, chunki unda o’tkazuvchanlikdagi 
ionlar va kolloid zarrachalar orasidagi o’zaro ta’sirlar hisobga olinmaydi. 
Ammo konsentratsiya 

---